Jaarrapport Amnesty: Oekraïne legt “dubbele standaarden” van het Westen bloot

De Russische invasie van Oekraïne ging gepaard met oorlogsmisdaden en heeft bijgedragen aan een wereldwijde energie- en voedselcrisis. Westerse landen reageerden dan ook snel en doortastend: Moskou kreeg economische en diplomatische sancties opgelegd, Kiev ontving militaire steun.

In zijn jaarrapport verwelkomt Amnesty International die “terechte aanpak”. Maar het zet volgens de mensenrechtenorganisatie wel in de verf hoe “erbarmelijk” het Westen reageert op bestaande conflicten en wantoestanden elders.

Dubbele standaarden

Omdat veel landen hun eigenbelang en dat van hun bondgenoten vooropstelden, reageerden internationale instellingen, zoals de VN, niet doeltreffend op conflicten waarbij duizenden burgers omkwamen, zoals in Ethiopië, Myanmar en Jemen, aldus het rapport.

En terwijl EU-landen massaal hun grenzen openden voor Oekraïners die de Russische agressie ontvluchtten, hielden diezelfde overheden hun deuren gesloten voor wie vlucht voor geweld en repressie in onder meer Syrië, Afghanistan en Libië.

Het rapport betreurt met name de inertie omtrent de aanpak van “Israëls systeem van apartheid”. Voor de Palestijnen op de bezette Westelijke Jordaanoever was 2022 een van de dodelijkste jaren sinds de VN in 2006 is begonnen met de registratie van slachtoffers. En er werden plannen aangekondigd om de illegale nederzettingen in het gebied fors uit te breiden. Maar in plaats van die wantoestanden aan te pakken, kozen veel westerse overheden er volgens Amnesty voor om degenen aan te vallen die ze aan de kaak stellen.

Die “dubbele standaarden” van het Westen heeft landen zoals China, Egypte en Saoedi-Arabië in staat gesteld om kritiek op mensenrechtenschendingen door hun regime naast zich neer te leggen, stelt het rapport.

“De landen pasten het recht over mensenrechten selectief toe in een onthutsende show van dubbele standaarden”, aldus Agnès Callamard, de secretaris-generaal van Amnesty International. “Staten leveren het ene moment kritiek op mensenrechtenschendingen en zien het volgende moment soortgelijke schendingen in andere landen door de vingers. Dat moet stoppen: het is gewetenloos en ondermijnt het weefsel van de universele mensenrechten.”

Asielcrisis in België

Ook België krijgt een veeg uit de pan, met name wat betreft de opvangcrisis van asielzoekers. Door het gebrek aan opvangcapaciteit worden veel mensen gedwongen op straat te slapen, een situatie die de Belgische autoriteiten onnodig laten aanslepen, zegt Amnesty.

“Al anderhalf jaar lang gedraagt België zich schandalig en creëert het beleid dakloosheid en ellende voor honderden asielzoekers – onder wie kinderen. Dit is volledig in strijd met de verplichtingen ten aanzien van het recht op asiel en het daarmee samenhangende recht op opvang”, aldus Wies De Graeve, directeur van Amnesty International Vlaanderen.

Fedasil en de Belgische staat werden vorig jaar dan ook bijna dagelijks veroordeeld tot zware dwangsommen door nationale rechtbanken. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens tikte België meermaals op de vingers. De dwangsommen worden echter simpelweg niet betaald.

“Alsof de infame toestand niet volstond, volharden de autoriteiten in hun nalatigheid en onverantwoordelijkheid en zetten ze de rechtsstaat de wacht aan door duizenden Belgische en Europese gerechtelijke uitspraken zo goed als te negeren”, zegt De Graeve.

Hoopgevend

Het rapport zag echter ook enkele hoopgevende trends in 2022. “Het is gemakkelijk om je hopeloos te voelen bij wreedheden en misbruik, maar het afgelopen jaar hebben mensen laten zien dat we niet machteloos zijn”, aldus Agnès Callamard.

“We zijn getuige geweest van iconische daden van verzet, waaronder Afghaanse vrouwen die tegen het taliban-regime marcheerden en Iraanse vrouwen die in het openbaar zonder sluier liepen of hun haar knipten om te protesteren tegen de verplichte hoofddoek. Miljoenen mensen die systematisch worden onderdrukt door het patriarchaat en racisme gingen de straat op om een betere toekomst te eisen. Dat deden ze in voorgaande jaren en dat deden ze opnieuw in 2022. Dit moet de machthebbers eraan herinneren dat wij nooit louter toeschouwers zullen zijn wanneer zij onze waardigheid, gelijkheid en vrijheid aantasten.”