Zeespiegel stijgt sneller in Caraïben en Latijns-Amerika dan elders

Dat zegt de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) , een VN-organisatie, in een nieuw rapport. 

Fenomenen zoals droogte, hitte- en koudegolven, tropische cyclonen en overstromingen “hebben het verlies van honderden levens veroorzaakt, naast ernstige schade aan de landbouw en infrastructuur en ontheemding van de bevolking”, zegt Petteri Taalas, secretaris-generaal van de WMO.

Het WMO-rapport “The State of the Climate in Latin America and the Caribbean 2021” werd voorgesteld op een regionale conferentie voor de landen van Zuid-Amerika, georganiseerd door het VN-agentschap in de stad Cartagena, aan de Caraïbische kust van Colombia.

Het belicht de gevolgen van klimaatverandering en extreme weersomstandigheden voor ecosystemen, voedsel- en waterzekerheid, de gezondheid van mensen en de strijd tegen armoede.

Hoge ontbossing

De ontbossing stond vorig jaar op het hoogste peil sinds 2009. Dat is niet alleen schadelijk voor het milieu, maar bovendien ondermijnt het de inspanningen om de klimaatverandering tegen te gaan. 

De gletsjers in het Andes-gebergte hebben in minder dan 50 jaar meer dan 30 procent van hun oppervlakte verloren. Doorheen de hele regio zijn er enkele gewoonweg aan het verdwijnen.

De “megadroogte” die centraal Chili teistert is de meest hardnekkige tot dusver deze eeuw. In de bekkens van de rivieren Paraná en Plata zorgde de droogte voor beperkte soja- en maisoogsten, wat zich liet voelen op de globale landbouwmarkten.

In Zuid-Amerika als geheel leidden droge omstandigheden tot een daling van de graanoogst. In 2020-2021 was die 2,6 procent kleiner ten opzichte van het voorgaande seizoen.

Extreme regenval 

Elders veroorzaakte extreme regenval overstromingen en aardverschuivingen, met honderden doden, tienduizenden verwoeste of beschadigde huizen en honderdduizenden ontheemden. In slechts twee Braziliaanse staten - Bahia en Minas Gerais - werden materiële verliezen geleden ter waarde van naar schatting 3,1 miljard dollar.

Ook de opwarmingstrend in de regio zet zich voort: de gemiddelde temperatuurstijging bedroeg tussen 1991 en 2021 zo'n 0,2 graden Celsius per decennium, vergeleken met 0,1 graden per decennium tussen 1961 en 1990.

“De toenemende zeespiegelstijging en de aanhoudende opwarming van de oceanen zullen naar verwachting het levensonderhoud, toerisme, gezondheid, voedsel, energie en waterzekerheid in kustgebieden, vooral op kleine eilanden en in Midden-Amerikaanse landen, blijven beïnvloeden”, aldus Taalas.

Stijgende zeespiegel 

De zeespiegel in de regio blijft sneller stijgen dan wereldwijd, vooral langs de Atlantische kust ten zuiden van de evenaar, en in de subtropische Noord-Atlantische Oceaan en de Golf van Mexico.

Taalas geeft aan dat “voor veel steden in de Andes het smelten van gletsjers het verlies betekent van een belangrijke bron van zoet water dat wordt gebruikt in het huishouden, irrigatie en waterkrachtcentrales.”

In Zuid-Amerika als geheel “blijft de aanhoudende degradatie van het Amazone-regenwoud een van de belangrijkste redenen tot bezorgdheid, zowel voor de regio als voor het klimaat op wereldschaal, gezien de rol die dit type bos speelt in de koolstofcyclus”, voegt Taalas toe.

Voedselonzekerheid 

In totaal 7,7 miljoen mensen in Guatemala, El Salvador en Nicaragua hadden in 2021 te maken met grote voedselonzekerheid. Dat kwam onder meer door factoren als de aanhoudende impact van de orkanen Eta en Iota eind 2020 en de economische gevolgen van de pandemie.

Mario Cimoli, verantwoordelijk voor de Economische Commissie voor Latijns-Amerika en het Caribisch gebied (ECLAC), benadrukt dat de verslechtering van de klimaatverandering en de gecombineerde effecten van covid-19 niet alleen de biodiversiteit van de regio hebben aangetast.

“Ze hebben ook tientallen jaren van vooruitgang tegen armoede, voedselonzekerheid en ongelijkheid in de regio tot stilstand gebracht”, zegt Cimoli.

In de hele regio waren er in de periode 2020-2022 maar liefst 175 rampen, waarvan 88 procent door meteorologische, klimatologische of hydrologische oorzaken. Om de nadelige effecten van deze situatie te op te vangen, zijn duurzame investeringen en innovatieve diensten nodig zoals early warning systems die nog niet doeltreffend zijn ingezet in de regio. Dat is een nadrukkelijke conclusie van het WMO-rapport