Recordaantal mensen gedwongen op de vlucht: voor het eerst 100 miljoen wereldwijd

Volgens nieuwe gegevens van de UNHCR is het aantal mensen dat wereldwijd gedwongen op de vlucht is, tegen eind 2021 gestegen tot 90 miljoen. Dit heeft te maken met nieuwe golven van geweld en door aanhoudende conflicten in landen als Afghanistan, Burkina Faso, de Democratische Republiek Congo, Ethiopië, Myanmar en Nigeria. 

Daarbovenop sloegen door de oorlog in Oekraïne dit jaar nog eens bijna 8 miljoen mensen op de vlucht – meer dan 6 miljoen van hen naar het buitenland.

“Honderd miljoen is een grimmig cijfer – ontnuchterend en alarmerend tegelijk. Het is een record dat nooit had mogen worden gevestigd”, zegt Filippo Grandi, de Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen van de VN. “Dit moet dienen als een wake-up call om destructieve conflicten op te lossen en te voorkomen, vervolging te stoppen en de onderliggende oorzaken aan te pakken die onschuldige mensen dwingen hun huizen te ontvluchten.”

Het totale cijfer staat voor ruim 1 procent van de wereldbevolking en komt overeen met het aantal inwoners van het 14e dichtstbevolkte land ter wereld. Het gaat om vluchtelingen en asielzoekers, en de bijna 60 miljoen mensen die door conflicten in eigen land op de vlucht zijn.

Natuurgeweld

Vorige week meldde het Internal Displacement Monitoring Centre (IDMC), onderdeel van de Noorse vluchtelingenraad, in een nieuw rapport dat het aantal ontheemden in eigen land als gevolg van geweld, gewapende conflicten en rampen eind 2021 al een recordaantal bereikte. Het rapport beschrijft hoe het aantal binnenlandse ontheemden eind 2021 sterk was toegenomen ten opzichte van een jaar eerder – tot 59,1 miljoen. Daarna is dat aantal nog eens opgelopen door onder meer de oorlog in Oekraïne en andere recente gebeurtenissen.

Volgens het rapport blijkt dat de afgelopen vijftien jaar rampen hebben gezorgd voor meer ontheemding dan conflicten en geweld. Vorig jaar zette die trend zich voort: zo’n 23,7 miljoen mensen werden gedwongen hun huis te ontvluchten voor weergerelateerde gebeurtenissen zoals overstromingen, stormen en cyclonen – voornamelijk in Azië.

De International Organization for Migrations (IOM) waarschuwt dat de verwachte gevolgen van klimaatverandering en het uitblijven van ambitieuze klimaatactie de komende jaren tot meer ontheemding kunnen leiden.

Kinderen en jongeren 

Conflict en geweld, de twee andere belangrijkste oorzaken van ontheemding, hebben in 2021 14,4 miljoen mensen op de vlucht doen slaan, bijna 50 procent meer dan in het voorgaande jaar.

De meeste verplaatsingen om deze redenen vonden plaats in Afrika, vooral in Ethiopië en de Democratische Republiek Congo. Ook in Afghanistan en Myanmar moesten veel mensen hun huis ontvluchten voor conflict en geweld.

Op het Amerikaanse continent raakten door conflict en geweld zo’n 381.000 mensen ontheemd. Daarnaast zorgden rampen, vooral stormen en overstromingen, maar ook bosbranden, voor 1,7 miljoen ontheemden. Brazilië, Colombia en Haïti, in die volgorde, waren in 2021 de Latijns-Amerikaanse landen met de grootste ontheemding. 

Het rapport onderstreept dat kinderen en jongeren in 2021 meer dan 40 procent van alle ontheemden uitmaakten. Zo zijn 66 procent van de 71.500 ontheemden in El Salvador en 57 procent van de 247.000 ontheemden in Honduras. Ook in Afrika ten zuiden van de Sahara en Oost-Azië slaan veel jongeren gedwongen op de vlucht.

De studie benadrukt dat ontheemding de ontwikkeling van kinderen en adolescenten in gevaar brengt, wat grote gevolgen heeft voor de huidige en toekomstige generaties. Ontheemding, zo staat te lezen, “heeft invloed op alle facetten van het leven van kinderen, met gevolgen voor hun veiligheid, voeding, gezondheid, onderwijs en ambities voor de toekomst.”

Oorzaken aanpakken 

Het rapport van het IDMC benadrukt dat de verzamelde cijfers mogelijk onnauwkeurig zijn, omdat in veel landen een efficiënt dataverzamelingssysteem ontbreekt. Toch zouden de cijfers waardevol zijn voor hulpverleners en regeringen, om gerichte hulp te bieden in getroffen regio’s.

Filippo Grandi van de VN roemt de internationale reactie op de oorlog in Oekraïne. “Solidariteit leeft en we hebben een soortgelijke mobilisatie nodig voor alle crises wereldwijd. Maar uiteindelijk is humanitaire hulp slechts een verzachtend middel, geen oplossing. Om deze trend te keren, is het enige antwoord vrede en stabiliteit, zodat onschuldige mensen niet gedwongen worden te kiezen tussen acuut gevaar thuis of een gevaarlijke vlucht en ballingschap.”