Vijf verkiezingen om in de gaten te houden in 2023

De uitslag van nationale verkiezingen voorspellen is moeilijk. Peilingen hebben het vaak bij het verkeerde eind en zelf de meest doorgewinterde verkiezingsanalisten zitten er vaak naast wanneer ze proberen te voorspellen hoe mensen maanden later zullen stemmen.

Er zijn te veel onbekende factoren die meespelen: de toestand van de economie, late politieke verschuivingen en zelfs het weer op de verkiezingsdag.

Wat vast staat, is dat in 2023 een aantal belangrijke verkiezingen plaatsvinden in het Zuiden. In sommige landen staat de democratie op het spel. Soms spelen er belangrijke lokale kwesties, maar er zijn ook gemeenschappelijke thema’s - zoals de aanpak van inflatie en corruptie - die in de verschillende stembusgangen het lot kunnen bepalen van de zittende regeringen of presidenten.

Wij vroegen aan vijf deskundigen om hun licht te werpen op wat er op het spel staat bij de belangrijkste verkiezingen van 2023.

Nigeria, 25 februari

Carl LeVan, hoogleraar Vergelijkende en Regionale Studies aan American University.

Een deel van de campagnedynamiek in de aanloop naar de Nigeriaanse presidentsverkiezingen zal bekend voorkomen bij degenen die het land volgen: de politiek is nog steeds sterk verweven met de geografisch-religieuze kloof tussen het overwegend islamitische noorden en het christelijke zuiden. En na acht jaar presidentschap door een noorderling - Muhammadu Buhari - gaat het vooral over de vraag of de macht moet “verschuiven” naar het zuiden.

In overeenstemming met de grondwet treedt Buhari af na twee termijnen van vier jaar - en dat verandert het electorale landschap. Voor de tweede keer sinds de overgang van een militair bewind naar een burgerregering in 1999 is er geen zittende presidentskandidaat.

Dat er geen zittende president is die zich herkiesbaar stelt, verhoogt historisch gezien de kans op een overwinning van de oppositiepartij in Afrika. Wellicht voor het eerst sinds de jaren tachtig heeft elk van de drie grote etnische groepen in Nigeria een serieuze presidentskandidaat voortgebracht: Atiku Abubakar is van Hausa-Fulani afkomst; de Yoruba hebben voormalig Lagos-gouverneur Bola Tinubu en voormalig gouverneur Peter Obi is een lid van de Igbo.

Op het eerste zicht lijkt dit vooruitgang. Ook heeft het de samenwerking tussen verschillende etnische groepen tijdens de presidentscampagne bevorderd. Maar het verhoogt ook het risico dat er geen duidelijke winnaar uit de bus komt. De grondwet vereist namelijk zowel een meerderheid van stemmen als een geografische spreiding van de steun. Er is nog nooit eerder een tweede stemronde gehouden en de verkiezingscommissie heeft slechts een week om die te organiseren.

Veiligheid en armoede zijn belangrijke verkiezingsthema's. Buhari won in 2015 op een verkiezingsplatform van economische groei, corruptiebestrijding en het verslaan van de “dodelijkste opstandelingen ter wereld”, Boko Haram. Toch leven vandaag meer dan 80 miljoen Nigerianen in armoede, terwijl de onveiligheid het land teistert. De omvang van het geweld is ongekend sinds het einde van de burgeroorlog in 1970 en ook geografisch is de reikwijdte groter dan ooit. Ondertussen voelt slechts 15 procent van de Nigerianen meer loyaliteit aan het land dan aan hun etnische groep.

Dit werpt het schrikbeeld op van verkiezingsgeweld en kiezersintimidatie in de aanloop naar de stembusgang. Het politieke geweld, zowel tussen als binnen politieke partijen, is vorig jaar toegenomen. Desondanks hebben de kandidaten vooral hoopvolle boodschappen verkondigd over economische diversificatie, corruptiebestrijding en kansen voor Nigeriaanse jongeren.

Turkije, 18 juni

Ahmet Kuru, professor Politieke Wetenschappen aan de San Diego State University

Turken zijn geneigd elke presidentsverkiezing historisch te noemen, maar de verkiezing van juni 2023 zal dat echt zijn. Ze zullen bepalen of het steeds autocratischer bewind van president Recep Tayyip Erdogan de politiek van het land al dan niet zal blijven domineren. Het gaat niet alleen om “politiek” in de enge zin van het woord, maar ook om de koers van het economisch beleid, religie, onderwijs en van vele andere gebieden.

Als Erdogan wint, kan dat een verdere uitholling betekenen van wat er overblijft van de oppositie in het Turkse openbare leven. Gezien zijn verleden van autoritair gedrag en wraakzucht is die kans groot. Men vermoedt immers dat potentiële presidentskandidaten nu al het doelwit zijn van de lange arm van Erdogan. De populaire burgemeester van Istanbul bijvoorbeeld is in december tot een gevangenisstraf veroordeeld. Als hij ook het hoger beroep verliest, sluit die veroordeling hem uit van het bekleden van alle politieke functies.

Het gevaar is dat de Turkse oppositie haar hoop voor de toekomst verliest. Het zou ook het probleem van de kennisvlucht in het land kunnen verergeren. Goed opgeleide mensen, waaronder artsen, academici en zakenmensen, migreren naar westerse landen, waardoor de oppositie in eigen land verder wordt verzwakt.

Een verlies van Erdogan zou enorme gevolgen hebben. Degenen die onder zijn bewind het zwijgen zijn opgelegd, kunnen dan hun stem weer laten horen. Meer dan honderdduizend mensen zijn gevangen gezet als onderdeel van Erdogans politieke zuivering. Het zou niet verbazen dat bij een verlies van Erdogan juridische stappen worden ondernomen tegen hem en zijn ambtenarenapparaat over vermeende misstanden. Ook zijn trawanten in het zakenleven zouden dan mogelijk aan de tand gevoeld worden over vermeende corruptie.

De uitslag van de verkiezingen zal ook bepalend zijn voor de verhouding tussen religie en staat. Het Turkse directoraat voor Religieuze Zaken, dat 80.000 moskeeën controleert, is een belangrijke bondgenoot van Erdogan. Een regeringswissel zal waarschijnlijk leiden tot een inperking van de bevoegdheden van het directoraat.

De presidentsverkiezingen van 2023 zullen worden uitgevochten over politiek, economie en religie. Als Erdogan wint, zal hij zichzelf neerzetten als de tweede stichter van Turkije, na Mustafa Kemal Ataturk. Als hij verliest, lopen zijn politieke, zakelijke en religieuze bondgenoten het risico te verschoppelingen te worden.

Zimbabwe, juli-augustus

Miles Tendi, hoofddocent Politiek aan de Universiteit van Oxford

De verkiezingen van 2023 in Zimbabwe zullen de tweede zijn na de val van de voormalige leider van het land, Robert Mugabe.

De laatste verkiezingen van het land, in 2018, vonden plaats een jaar nadat een militaire coup een einde maakte aan het 37 jaar durende autoritaire bewind van Robert Mugabe. Maar in tegenstelling tot wat veel Zimbabwanen en buitenlandse overheden hoopten, bracht die stembusgang geen breuk met de uitgebreide geschiedenis van betwiste en gewelddadige verkiezingen in het land.

Nogmaals werd duidelijk dat ernstige systematische problemen, zoals de vermenging van de regerende ZANU PF-partij en de staat, gebrekkige verkiezingen in Zimbabwe veroorzaken.

Of Zimbabwe eindelijk verkiezingen kan organiseren die als geloofwaardig worden beschouwd, is een van de belangrijkste kwesties voor 2023. Geloofwaardige verkiezingen op zich zullen niet leiden tot ingrijpende politieke, economische en sociale hervormingen. Maar voor westerse landen en internationale donoren - zoals het Internationaal Monetair Fonds - zal een onberispelijke stembusgang een vereiste zijn voor het hervatten van economische en diplomatische betrekkingen met Zimbabwe.

Waarnemers zullen ook hopen op verbeteringen op het gebied van de politieke rechten van vrouwen. De genderspecifieke aard van politiek leiderschap, geweld, verkiezingscampagnes en stemgedrag hebben een gelijke vertegenwoordiging van vrouwen in de Zimbabwaanse politiek onmogelijk gemaakt. Slechts 26 van de 210 kiesdistricten bij de parlementsverkiezingen van 2018 werden gewonnen door vrouwelijke kandidaten. Hoewel vier vrouwen zich kandidaat stelden voor het presidentschap in 2018, slaagde geen van hen erin meer dan 4 procent van de stemmen te behalen.

Ook de toekomst van de oppositie staat op het spel. Sinds 2018 heeft de belangrijkste oppositiepartij Movement for Democratic Change (MDC) te kampen gehad met overheidsrepressie, interne verdeeldheid en een gebrek aan financiële middelen. In de jaren sindsdien is ze er niet in geslaagd veel nieuwe kiezers te enthousiasmeren.

Als de regerende ZANU PF-partij de overweldigende verkiezingsoverwinning behaalt waarnaar zij streeft, zal de oppositie geplaagd worden door verdeeldheid en ontgoocheling. Dat vormt een existentiële bedreiging voor het soort levendige oppositiepolitiek dat de MDC de afgelopen twee decennia heeft gevoerd. En zonder een sterke oppositie om ZANU PF uit te dagen, en in toom te houden, bestaat het gevaar dat het autoritaire bewind zich zal consolideren.

Argentinië, 29 oktober

Eduardo Gamarra, hoogleraar Politiek en Internationale Betrekkingen aan Florida International University

Zelfs met een Wereldbeker om van te genieten, zien veel Argentijnen het verkiezingsjaar 2023 somber in. De economie staat al lang op springen en het land heeft per capita een van de hoogste schuldgraden in Latijns-Amerika. Daarbij komen nog de torenhoge inflatie, de lage lonen en de zwakke groei - allemaal verergerd door de manier waarop de regering de covid-19-pandemie heeft aangepakt.

Niet al die problemen zijn uitsluitend te wijten aan president Alberto Fernández en zijn machtige vice-president Cristina Fernández de Kirchner - beiden van de centrumlinkse Peronistische fractie. Voormalig president Mauricio Macri heeft een enorme schuld opgebouwd bij het IMF voordat hij in 2019 werd weggestemd. Maar Fernández en Fernández de Kirchner hebben de economische problemen van het land niet kunnen oplossen.

Bovendien wordt het duo geplaagd door andere problemen, met name corruptie. Ze worden gelinkt aan zowel politieke patronage als moderne corruptie op basis van drugshandel.

Op 6 december 2022 werd Fernández de Kirchner veroordeeld tot zes jaar gevangenisstraf in een schandaal waarbij overheidsopdrachten naar een vriend gingen in ruil voor steekpenningen.

Sommigen voorspellen zelfs dat de combinatie van slecht beheer van de economie en het corruptieschandaal het einde zou kunnen betekenen van het Peronisme. Die politieke filosofie was nochtans 70 jaar lang de dominante stroming in Argentinië. Maar de Peronisten lijken er nu niet in te slagen om zich te verenigen rond een kandidaat voor de verkiezingen.

Ondertussen is de partij van Mauricio Macri eveneens verdeeld, de voormalige president wordt uitgedaagd door leden uit de eigen partij.

Deze politieke en economische omstandigheden kunnen een derde kandidaat bevoordelen: Javier Milei, een populistische neoliberaal die stijgt in de peilingen en wiens brutale stijl vergelijkingen trekt met Donald Trump.

Pakistan, eind 2023

Ayesha Jalal, hoogleraar of Geschiedenis aan de Tufts University

Bij Pakistaanse verkiezingen draait alles om macht. Deze keer gaat het erom of de afgezette premier Imran Khan de tweederdemeerderheid kan behalen die hij zegt nodig te hebben om Pakistan te besturen. De voormalige cricketster zal niet tevreden zijn met minder.

Een grote vraag is wanneer de verkiezingen zullen plaatsvinden. In Pakistan worden geen algemene verkiezingen gehouden onder een zittende regering. In plaats daarvan neemt een interim-regering - meestal bestaande uit technocraten - het roer over en moeten er binnen 90 dagen verkiezingen plaatsvinden.

De regerende coalitie wil echter zo lang mogelijk aan de macht blijven omdat het land kampt met een economische crisis, een enorme natuurramp en een geloofwaardigheidscrisis. Het is dus onduidelijk wanneer het parlement wordt ontbonden en een interim-regering het overneemt.

Hoe dan ook, het worden belangrijke verkiezingen. Het valt nog te bezien of de huidige coalitieregering - die vorig jaar Khan's Tehreek-e-Insaf-partij verdreef - stand zal houden, aangezien zij uit een aantal partijen bestaat.

Khan heeft gezegd dat hij een tweederdemeerderheid wil om de door hem gewenste grondwetswijzigingen door te voeren. Wat gaat hij doen als hij een gewone meerderheid behaalt?

Hoe dan ook, de verkiezingen van 2023 zullen waarschijnlijk niet het einde betekenen van de zorgen van Pakistan. Wie daarna de leiding krijgt, zal de economische barsten moeten dichten met de hulp van het Internationaal Monetair Fonds. Zonder een nieuwe reddingsoperatie zal Pakistan niet de cash hebben die het nodig heeft om te functioneren.

Je kunt verkiezingsgeweld nooit uitsluiten. Pakistan is overspoeld met wapens en zeer gepolariseerd. Geweld ontsierde de verkiezingen in 2013, er was recent terroristisch geweld in het noorden van Pakistan en Khan werd zelfs neergeschoten tijdens een bijeenkomst.

De hoop is echter dat de veiligheidstroepen het geweld tijdens de verkiezingen kunnen beperken.

-

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen bij IPS-partner The Conversation.