Indusvlakte heeft water nodig om weer te floreren

Gulab Shah (45) heeft er al verschillende slapeloze nachten op zitten. Hij heeft samen met zijn familie beslist om hun dorp in Jhalu in Pakistan te verlaten en te migreren naar een grote stad. De reden? Het zeewater dringt steeds verder tot in het binnenland, verzilt de bodem en heeft het leven er bijna onmogelijk gemaakt.

Oprukkend zeewater

“Het waterprobleem is het enige waar mijn broers en ik nog over praten”, vertelt hij vanuit zijn woonplaats in de provincie Sindh in Pakistan aan de monding van de rivier de Indus.

Hij bespreekt met zijn gezin wat het leven in een grootstad zal geven, ver weg van de rest van de familie, omringd door mensen die ze niet kennen en in een omgeving met andere gebruiken. Van het land dat zijn vader zo’n zeventig jaar geleden erfde, is vandaag bijna de helft verdwenen door de oprukkende zee.

Boeren trekken weg

Ook al is het resterende land nog voldoende om te verkopen en hen de middelen te verschaffen voor een huis in de stad, “er is niemand die het wil kopen”, verzucht Shah. “Niemand wil land dat beetje bij beetje wordt opgeslokt door de zee”, zegt hij.

Blijven is ook geen optie, omdat ze amper hulp vinden om het land te bewerken. “Elk jaar trekken meer boeren naar de steden om er een nieuw leven op te bouwen”, legt hij uit.

Indusvlakte

Miljoenen jaren lang voerde de rivier de Indus water aan tot in de moerassen, de wadden, kreken en mangrovebossen in de Indusvlakte, voordat hij zijn eindbestemming bereikte: de Arabische Zee. Dit is een reis van 3000 kilometer die start in het Himalayagebergte.

Vandaag is het gebied uitgedroogd waardoor het een stille dood sterft.

De stuwdammen op de rivier hebben rivierwater onttrokken aan de delta waardoor die niet langer voldoende bevochtigd wordt. Dit heeft ook tot minder sedimentafzetting geleid, waardoor de zee een perfecte gelegenheid kreeg om het land binnen te dringen.

Ook de klimaatverandering heeft hier invloed. De regenval is onvoorspelbaarder en het waterniveau neemt onvoldoende toe. Omgekeerd is ook de vraag naar water toegenomen voor zowel de landbouw als de groeiende bevolking.

Toekomstplanning

Mocht de delta voldoende aanvoer van zoet water krijgen, zoals beloofd in het overeengekomen Waterakkoord van 1991, zou dat gebied hier vruchtbaar zijn zoals weleer. Dat is nu echter niet het geval. “Over het hele traject, van de bergen tot aan de zee, zien we watertekorten”, zegt Usman Tanveer die in Thatta voor de lokale overheid van het district werkt.

“We hebben behoefte aan een goed geregeld systeem dat het water beheert van zodra het ontspringt in de bergen tot aan de monding in de Arabische Zee”, zegt hij. “In eerste instantie hebben we behoefte aan een meer wetenschappelijke aanpak, experts en onderzoekers die in staat zijn om een toekomstplanning op te stellen.”

Een Amerikaans-Pakistaans rapport van het Centre for Advanced Studies in Water (USPCASW) toonde in 2018 aan dat de Indusvlakte in 1833 nog 12.900 vierkante kilometer groot was. Vandaag is nog slechts 1000 vierkante kilometer over.

Natuurlijke loop van de rivier

“De menselijke impact op het milieu is enorm”, zegt Altaf Ali Siyal, hoofd van het departement Waterbeheer bij het USPCASW. “De natuurlijke loop van de rivier is anders, waardoor sedimentvorming werd aangetast en het zeewater kon binnendringen in het binnenland. Verder zien we de gevolgen van de klimaatverandering die een negatieve invloed hebben op de grootte van de delta.”

De bouw van de Sukkur Stuwdam (van 1923 tot 1932) door de Britten, de Kotri Stuwdam in 1955 en de Guddu in 1962, heeft vandaag het leven uit de eens zo rijkelijk groene vlakte geperst.

De provincie Sindh, waar ook het land van Shah zich bevindt, ontvangt nu jaarlijks nog slechts een tiende van de hoeveelheid water dan weleer.  

Nieuw leven inblazen

“Tien jaar geleden had ik nog 161 hectare over aan vruchtbare grond”, zegt hij. “Dit jaar blijft daar nog maar 60 hectare van over. Door acute watertekorten en de verzilting van de bodem zien we ons land verloren gaan.”

Tot diep in de jaren 1990 verbouwden zijn familie en hij hier zoete bananen en verschillende groentesoorten. Ze hadden een goed leven, maar dat is vandaag heel anders.

Hassan Abbas, een expert in hydrologie en waterbeheer ziet enkele oplossingen om de delta weer nieuw leven in te blazen. “Ten eerste moet er dringend werk worden gemaakt van de afbraak van dammen en moet de rivier weer vrij kunnen vloeien, zoals dat vandaag op grote schaal gebeurt in Groot-Brittannië, de Verenigde Staten en Australië.”  

“Een rivier die vrij stroomt is er een waar water, slib en andere natuurlijke materialen zich onbelemmerd kunnen bewegen. Maar nog belangrijker, het is een omgeving waar de ecologische integriteit van het volledige riviersysteem als een geheel wordt gehandhaafd”, zegt hij.

Water-efficiënte landbouw

Wat er verder nodig is, is een andere aanpak van de manier waarop de boeren irrigeren. “De landbouw moet absoluut meer water-efficiënt te werk gaan”, zegt Abbas. “Het water dat daarmee bespaard wordt, kan terugvloeien naar de rivier en de delta doen herleven.”

Hij heeft een pilootproject in gedachten om de boeren beter waterbeheer bij te brengen, zonder dat hun oogsten in gevaar komen maar ook zonder kanalen af te sluiten zodat de omgeving droog komt te staan. “We moeten het in eerste instantie uitleggen zodat een andere aanpak sociaal en economisch aanvaardbaar is.”

Zijn plan omhelst ook de drinkwateraanvoer voor grote steden zoals Karachi. “De Indus heeft aan weerszijden 6,5 kilometer aan overstromingsvlakten met zacht zand waaronder zich het beste kwaliteitswater bevindt dat je maar kan krijgen. De meeste grote steden liggen op amper 3 kilometer afstand van de rivierbedding. We moeten dit water enkel maar oppompen met behulp van systemen die op zonne-energie werken en via pijpleidingen naar de steden vervoeren”, zegt hydroloog Abbas.

Goedkoper alternatief

Maar wat met de familie Shah, die veel dieper in de delta wonen? “Toegegeven, dat is op 200 kilometer afstand van de rivier”, zegt hij. “Uiteraard moeten we ook aan hun drinkwater denken, dus zullen hier langere leidingen nodig zijn”, zegt hij.

Abbas is ervan overtuigd dat zelfs waterleidingen van 200 kilometer om water te transporteren uiteindelijk goedkoper uitkomen. “Voor de hoeveelheid die Pakistanen jaarlijks nodig hebben aan drinkwater is er daar meer dan voldoende aanwezig. Dit blijft een veel goedkopere optie”, zegt hij fel. “Het kost hooguit twee tot drie miljard dollar. Niet te vergelijken met de 17 miljard dollar die een dam ons kost.”