Orkanen dit jaar extreem verwoestend in Centraal-Amerika

Enkele weken nadat orkaan Eta delen van Centraal-Amerika had verwoest, volgde een nieuwe orkaan. Duizenden mensen moesten hun huizen ontvluchten en er vielen diverse doden.

Een recordaantal stormen was dit jaar sterk genoeg om een naam te krijgen. Sinds er statistieken worden bijgehouden, is dit het eerste jaar waarin zich twee orkanen vormden in de Atlantische oceaan in november, na de gebruikelijke piek in het stormseizoen.

260 km per uur

Experts zeggen dat de stijgende temperatuur van het zeewater als gevolg van klimaatverandering, de orkanen krachtiger maakt, samen met verschijnselen als La Niña. De nieuw verkozen Amerikaanse president Joe Biden legde eerder deze week op Twitter een link tussen de klimaatverandering en “de toenemende frequentie van deze krachtige stormen” in Centraal-Amerika.

Voordat Iota afgelopen maandag aan land kwam in Nicaragua en minstens zes dodelijke slachtoffers maakte, was hij al over het kleine Colombiaanse eiland Providencia voor de kust van Nicaragua getrokken, met windsnelheden tot 260 kilometer per uur.  

Volgens de Colombiaanse president Ivan Duque vielen daarbij twee doden en raakte één persoon vermist.

Levenswerk verwoest

“Niet één huis op Providencia is ontsnapt aan de orkaan”, zegt Alicia Fernandez, een milieuactivist met familie op het eiland. “Elk huis is getroffen. Het is er niet meer leefbaar op dit moment. Iedereen wordt geëvacueerd naar Saint Andres, een nabijgelegen eiland.”

Fernandez voegt eraan toe dat haar vader toen hij in de twintig was, naar Californië emigreerde om een beter leven op te bouwen voor hemzelf en zijn gezin. “Hij was net vier jaar geleden klaar met de bouw van ons huis in Providencia, en nu dit. Hij heeft zijn hele leven gewerkt voor dat huis en we weten niet of er nog wat van over is.”

Ze wijt de verwoesting aan de klimaatverandering. “Die hebben we te danken aan grote landen zoals de Verenigde Staten, aan Europa, aan China. Het is al begonnen met de uitstoot van broeikasgassen in de tijd van de Industriële Revolutie. Als deze landen blijven uitstoten, zullen natuurrampen steeds vaker voorkomen en steeds heviger worden. Providencia en ontwikkelingslanden zoals Nicaragua en Honduras lijden daar het meest onder, en zij hebben niet de middelen om zich te weren tegen dit soort schade.”

Alles kwijt

Op korte termijn, zegt ze, hebben de eilandbewoners voedsel, water en kleding nodig, want “ze hebben niets meer” en hun huizen moeten opnieuw opgebouwd worden. Ecotoerisme is de belangrijkste inkomstenbron en die infrastructuur moet weer opgebouwd worden. “Ik hoop dat we steun kunnen krijgen van rijke landen en organisaties die zich betrokken voelen bij de klimaatcrisis hier en de getroffen mensen willen helpen.”

Na Providencia trok de orkaan naar Nicaragua. Daar zouden naar verluidt zes doden zijn gevallen en 62.000 mensen ontheemd zijn geraakt. Ongeveer 400.000 mensen in het deel van het land dat eerder al het hardst geraakt werd door de orkaan Eta, ondervonden schade.

Early warning systems

Kwetsbare landen moeten snel investeren in early warning systems en stormbestendige bouw, zegt Anaitee Mills, consultant klimaatverandering en rampenrisico bij de Wereldbank. Ze komt oorspronkelijk uit Guatemala en werkt nu aan het Jamaicaanse klimaatbeleid. “Vandaag zijn het Providencia en Nicaragua, maar morgen kan het ons treffen.”

Op de vraag of de internationale gemeenschap en rijke landen meer moeten doen om te helpen, antwoordt ze bevestigend. “Maar het is belangrijk te benadrukken dat dit geen one-man-show is, iedereen moet meehelpen. Politiek en plaatselijk leiderschap is noodzakelijk om technische en financiële steun van donoren te mobiliseren”, zegt Mills.

Bossen aanleggen

Carlos Manuel Rodriguez is hoofd van de Global Environment Facility en voormalig minister van Energie en Milieu van Costa Rica. Hij zei op Twitter: “Mijn hart ligt bij mijn Nicaraguaanse en Hondurese broeders. Twee grote orkanen in twee weken. Bosbranden, een pandemie en nu orkanen zijn niet slechts tekenen van een slecht jaar. Welkom in het Antropoceen!” Hij voegde eraan toe dat Centraal-Amerika moet investeren in de aanleg van bossen, om zo orkanen beter aan te kunnen.

Klimaatexperts stellen dat de opwarming van de aarde de stormen intenser en gevaarlijker maakt. Liz Stephens, expert natuurrampen aan de Universiteit van Reading, zegt dat dit Atlantische orkaanseizoen een recordaantal tropische cyclonen voortbracht. “En Iota is de meest krachtige die zich zo laat in het seizoen ontwikkeld heeft. We hebben momenteel te maken met een La Niña, waarvan bekend is dat het de vorming van stormen stimuleert in de Atlantische Oceaan. Maar ook de hogere temperatuur van het zeewater als gevolg van de klimaatverandering zal naar verwachting krachtiger stormen veroorzaken, met hardere wind en heviger neerslag.”

Ongelijkheid

Chris Holloway, meteoroloog aan de Universiteit van Reading, zegt dat de Caraïbische zee 1 graad warmer was dan normaal, voor de komst van orkaan Eta. Dit is “significant”, zegt hij. “En de zeetemperatuur lag ook iets boven het gemiddelde in de grotere Caraïbische regio toen Iota intensiveerde, wat waarschijnlijk heeft bijgedragen aan de snelle toename in kracht.”

Klimaatverandering vergroot in het algemeen de kans op zeer krachtige cyclonen zoals Iota, hoewel er nog steeds een wetenschappelijk debat woedt over de vraag hoeveel groter die kans precies wordt, zegt Holloway. De meeste wetenschappers zijn het er wel over eens dat klimaatverandering orkanen op drie manieren beïnvloedt. Ten eerste zal een stijgende zeespiegel het gevaar van stormvloeden bij welke cycloon ook vergroten. Ten tweede zullen stormen gepaard gaan met heviger regen, omdat warme lucht meer waterdamp kan vasthouden. Ten derde zullen de stormen zich verplaatsen naar de noordelijke en zuidelijke polen.

Ilan Kelman, onderzoeker aan University College in Londen, benadrukt dat armoede en ongelijkheid mensen kwetsbaar maakt voor deze “onnatuurlijke” rampen. “Los van hoe de door de mens veroorzaakte klimaatverandering orkanen beïnvloedt, hoeft Centraal-Amerika geen orkaanrampen te hebben, als we die kwetsbaarheid in alle opzichten weten aan te pakken.”

Dit artikel is eerder verschenen op Climate Home News.