Oxfam: “IMF moet bezuinigingseisen voor kwetsbare landen terugdraaien”

Oxfam stelt dat het Internationaal Monetair Fonds (IMF) harde bezuinigingsmaatregelen eist van arme landen, die al geen gelijke toegang tot vaccins hebben gekregen en op dit moment aankijken tegen enkele van de ergste humanitaire crises van de wereld. Het is onrechtvaardig dat van rijke landen niet dezelfde bezuinigingen worden geëist, volgens de ngo.

Dertien van de vijftien leningen die het IMF in het tweede pandemiejaar verstrekte, vereist van ontwikkelingslanden nieuwe, stevige bezuinigingsmaatregelen  die naar alle waarschijnlijkheid de armoede en ongelijkheid zullen verergeren, zegt Oxfam op basis van een nieuwe analyse. Het gaat bijvoorbeeld om extra belastingen op voedsel en brandstof of bezuinigingen die vitale publieke diensten in gevaar kunnen brengen.

Ook in 2020 heeft het IMF miljarden aan noodleningen ingezet om kwetsbare landen te helpen tijdens de pandemie, toen vaak zonder (veel) voorwaarden. En onlangs nog drukte IMF-hoofd Kristalina Georgieva Europese landen op het hart hun economisch herstel niet in gevaar te brengen met “de verstikkende kracht van bezuinigingen”. Toch heeft het IMF het afgelopen jaar opnieuw bezuinigingsmaatregelen aan lage-inkomenslanden opgelegd.

Dubbele moraal

“Dit belichaamt de dubbele standaard van het IMF: het waarschuwt rijke landen voor bezuinigingen, en het dwingt armere landen ertoe”, zegt Nabil Abdo, senior beleidsadviseur van Oxfam International. “De pandemie is voor het grootste deel van de wereld nog niet voorbij. Stijgende energierekeningen en voedselprijzen treffen arme landen het meest. Ze hebben hulp nodig om de toegang tot basisdiensten en sociale bescherming te verbeteren, in plaats van het mensen nog moeilijker te maken.”

Kenia en het IMF kwamen in 2021 een lening van 2,3 miljard dollar overeen. Deze ging gepaard met een driejarige bevriezing van de publieke sector en hogere belastingen op gas en voedsel. Meer dan drie miljoen Kenianen kampen met acute honger vanwege verwoestende droogte in grote delen van het land. Bijna de helft van alle huishoudens in Kenia moet voedsel lenen of op krediet kopen.

Negen andere landen, waaronder Kameroen, Senegal en Suriname, worden verplicht om btw in te voeren of te verhogen, vaak op alledaagse producten zoals voedsel en kleding, wat mensen die in armoede leven onevenredig zwaar raakt.

Soedan, waar bijna de helft van de bevolking in armoede leeft, heeft de brandstofsubsidies moeten schrappen, wat de armsten het hardst zal treffen. Het land was voordat de oorlog in Oekraïne uitbrak al aan het bijkomen van internationale bezuinigingen op hulp, economische onrust en stijgende prijzen van basisproducten. Meer dan 14 miljoen mensen hebben humanitaire hulp nodig en voedselonzekerheid treft 9,8 miljoen mensen in Soedan, dat 87 procent van zijn tarwe importeert uit Rusland en Oekraïne.

Bijna heel Afrika wordt getroffen

Een analyse door Oxfam en Development Finance International (DFI), die ook gisteren is gepubliceerd, onthult dat 43 van de 55 lidstaten van de Afrikaanse Unie de komende vijf jaar te maken krijgen met bezuinigingen op de overheidsuitgaven. Als deze worden doorgevoerd, zullen hun kansen verdampen om de duurzame ontwikkelingsdoelen van de VN te halen. In 2021 liet een Oxfam-evaluatie van Covid-19-leningen al zien dat het IMF 33 Afrikaanse landen aanmoedigde om bezuinigingsbeleid te voeren in de nasleep van de gezondheidscrisis.

De analyse stelt ook dat het falen van Afrikaanse regeringen om ongelijkheid aan te pakken – door bijvoorbeeld steun voor publieke gezondheidszorg en onderwijs en een eerlijk belastingstelsel – hen slecht heeft toegerust voor de coronapandemie. Het IMF heeft hieraan bijgedragen door consequent een beleidsagenda door te drukken die focust op bezuinigingen op publieke diensten, verhogingen van belastingen die door de armsten worden betaald en maatregelen om arbeidsrechten en -bescherming te ondermijnen. Als gevolg hiervan had 52 procent van de Afrikanen toen Covid toesloeg geen toegang tot gezondheidszorg en kon 83 procent geen aanspraak maken op een vangnet in het geval van ziekte of baanverlies.

“Het IMF moet de bezuinigingsvoorwaarden op bestaande leningen opschorten en de toegang tot noodfinanciering vergroten”, zegt Abdo. “Het zou landen moeten aanmoedigen om de belastingen op de rijksten en op bedrijven te verhogen om de schatkist aan te vullen en de toenemende ongelijkheid te verkleinen.”