Bescherming ozonlaag heeft planeet gered van “verschroeide aarde”

Herinnert u zich nog hoe het gat in de ozonlaag eind jaren 80 en begin jaren 90 hét nijpende milieu- en klimaatprobleem was?

In 1987 tekenden 196 landen en de EU daarom het Montreal Protocol. Dat historische milieuverdrag zorgde ervoor dat zogenaamde CFK’s (halogeenkoolwaterstoffen) en andere chemische stoffen, die de beschermende laag rond de aarde aantastten, uitgefaseerd werden.

Wetenschappers hebben de impact daarvan nu onderzocht. Uit deze nieuwe studie blijkt dat de huidige klimaatcrisis zonder dat verdrag heel wat ernstiger zou geweest zijn. Een internationaal team van onderzoekers heeft een model ontwikkeld dat aantoont wat er zou gebeurd zijn, als we die ozonafbrekende stoffen niet in de ban hadden geslagen.

Falende fotosynthese

Indien het gebruik van CFK’s was blijven stijgen, was de ozonlaag ineengestort tegen 2040. Dat is de conclusie van het model. Aangezien die laag in de stratosfeer de meest schadelijke straling van de zon tegenhoudt, zou dat een blootstelling een massale ongefilterde UV-straling tot gevolg gehad hebben.

Dat zou leiden tot een situatie van een “verschroeide aarde”, aldus de onderzoekers. Voor u zich een heuse vuurbal voorstelt: “verschroeide aarde” verwijst naar een militaire tactiek, waarbij alle gewassen vernietigd worden om niet in de handen van de vijand te vallen.

Naast de schade aan de menselijke gezondheid, door onder meer aandoeningen zoals huidkankers, zou de groei van planten hoogstwaarschijnlijk aangetast geweest zijn, en dus ook hun vermogen om koolstof op te nemen.

De onderzoekers schatten dat bomen, grassen en andere planten tegen 2100 in totaal 580 miljard ton minder koolstofdioxide zouden opgenomen hebben, waardoor de concentratie in de atmosfeer 40 tot 50 procent hoger zou zijn dan nu het geval is. Meer broeikasgassen in de lucht betekent hogere temperaturen.

Bovendien versterken CFK’s in de atmosfeer ook het broeikaseffect. Samen met de extra CO2 door de “verschroeide vegetatie” zou dat tegen 2100 een globale temperatuurstijging veroorzaakt hebben van 2,5 graden Celsius, bovenop de opwarming van de aarde waar we nu al naar op weg zijn.

Illegale lozingen

De nieuwe studie concludeert dat het Montreal Protocol de opwarming van de aarde getemperd heeft. Sinds de ondertekening herstelt de ozonlaag gestaag. Naar schatting zal ze tegen 2060 opnieuw op een gezond niveau zitten.

Wel waarschuwen de onderzoekers dat de internationale gemeenschap het verdrag moet blijven handhaven. Zo werden er in 2018 illegale lozingen van CFK’s in de atmosfeer gedetecteerd. Die bleken afkomstig te zijn van een industrieel gebied in China, dat het protocol nochtans mee ondertekend heeft.