Nu omstreden migratiemaatregel afloopt, zetten de VS nog snel duizenden migranten het land uit

Sinds begin mei ontving het Mexicaanse Ciudad Juárez drie keer zoveel migranten als gebruikelijk. Autoriteiten waarschuwen dat deze ontwikkeling zich zal voortzetten nu een omstreden migratiemaatregel die snelle deportatie mogelijk maakt, wordt afgeschaft.  

De afgelopen twee jaar maakte de Amerikaanse regering gebruik van een gezondheidsregel die door de vorige regering werd ingesteld. Deze zogeheten ‘Title 42’ werd vanwege de covid-19-pandemie ingevoerd en ontzegt iedere immigrant of asielzoeker, ongeacht diens omstandigheden of motieven, de  toegang tot de VS. 

De maatregel maakt het mogelijk om migranten versneld naar hun land van herkomst of naar een Mexicaanse grensstad uit te zetten en heeft al tot honderdduizenden uitzettingen en deportaties geleid. De maatregel werd nog ruim een jaar voortgezet onder de regering van Biden, hoewel de president er al eerder van af wilde.

Honderd uitzettingen per dag

Om 12.00 uur, op enkele meters van de Reformabrug – die de Mexicaans-Amerikaanse grens in Ciudad Juárez markeert – staan zo’n twintig migranten wat besluiteloos op de Avenida Rivas Guillen nadat ze door de Verenigde Staten zijn uitgezet. In totaal zijn er volgens officiële gegevens vorige week maandag 120 mensen uitgezet naar deze Mexicaanse grensstad. 

De mannen dragen blauwe en oranje overhemden en slippers die ze in het Amerikaanse detentiecentrum gekregen hebben. In plastic zakken dragen ze hun bezittingen: mobiele telefoons, portemonnees, geld en papieren. Bij de oversteek naar Mexico belden ze hun familieleden om hen op de hoogte te stellen van hun aankomst in Mexico.

Volgens bronnen van het Mexicaanse Instituut voor Migratie (INM) zullen de komende weken dagelijks meer dan honderd mensen worden uitgezet. Dat aantal is vele malen hoger dan het gemiddelde van dertig migranten dat tot een paar dagen geleden dagelijks in de stad aankwam.

Deze stijging wordt toegeschreven aan speciale operaties van de immigratieautoriteiten van de Verenigde Staten, vlak voor de op handen zijnde intrekking van ‘Title 42’ later deze maand. 

Middels de Title 42-bepaling konden de Amerikaanse grensautoriteiten de afgelopen jaren duizenden migranten per direct uitzetten zonder een correcte asielprocedure te doorlopen. Het aantal uitzettingen onder Title 42 is sinds januari van dit jaar in de regio El Paso flink gestegen – naar 25.614 uitzettingen, zo blijkt uit cijfers van maart van de Amerikaanse douane- en grensautoriteit CBP.

Deze toename van dagelijkse uitzettingen, kort voordat de maatregel afloopt, komt op een moment waarop de opvanglocaties in Ciudad Juárez toch al aan hun capaciteitslimiet zitten, waarschuwen lokale organisaties. Want ook op grond van het Migrant Protection Protocol (MPP), een programma waarbij asielzoekers in Mexico hun asielprocedure moeten afwachten, komen gemiddeld zo’n tien mensen per dag aan in Ciudad Juárez. 

Sinds de hervatting van het MPP-programma in Ciudad Juárez in december 2021 zijn al meer dan 790 mensen teruggestuurd, zegt Santiago González Reyes, directeur van het gemeentelijke mensenrechtenbureau.

Nu de Title 42-bepaling binnen een paar weken wordt ingetrokken, begint de grenspolitie zich weer voor te bereiden op de hervatting van de asielprocedure.

Geen informatie 

Migranten die sinds begin mei uit de Verenigde Staten zijn gezet, worden nu opgevangen in tenten buiten het INM-immigratiekantoor. 

Manuel, een 28-jarige man uit Cuba, vertelt dat hij vijf dagen in een Amerikaans detentiecentrum doorbracht, nadat hij de VS was ingekomen om asiel aan te vragen. Immigratiebeambten in het detentiecentrum brachten hem samen met andere mannen naar de grensovergang, zonder enige uitleg over de asielprocedure of informatie over waar ze naartoe gebracht werden.

“Zonder vragen, verhoor of wat dan ook, riepen ze ons op. We vroegen om officiële antwoorden, maar ze vertellen ons niets”, zegt Manuel. “Later realiseerden we ons dat we al in Mexico waren. Ze hebben ons gewoon bedrogen en ons hier gedumpt.”

Manuel vertelt hoe hij en de andere migranten zich bij het bereiken van de Reformabrug verzetten tegen de oversteek. Ze wisten niet wat de reden van hun uitzetting was. De militaire politie moest eraan te pas komen om de brug vrij te maken. Pas bij aankomst in het kantoor van INM kregen de terugkeerders humanitaire hulp van Grupo Beta.

Oorzaken migratie aanpakken

Op 29 april spraken president Biden en zijn Mexicaanse ambtgenoot Andrés Manuel López Obrador telefonisch over migratie en strategieën om migratiestromen te beheersen. Op een persconferentie enige dagen later zei López Obrador dat beide leiders het erover eens zijn dat de oorzaken van migratie moeten worden aangepakt.

“Er moeten ontwikkelingsprogramma’s zijn in Midden-Amerika. Er wordt al wel vooruitgang geboekt, maar er zijn meer middelen nodig voor Midden-Amerika”, zei de Mexicaanse president. “Het meest logische en effectieve is om de migratiestroom te beheersen en degenen die in de Verenigde Staten willen werken kansen te bieden.”

De regering streeft naar het versterken van productieketens om economische kansen en infrastructuurontwikkeling te creëren aan de duizenden kilometers lange grens, zo beschrijft de Amerikaanse regering het in een recent rapport.