Speciaal VN-gezant: klimaat is geen milieukwestie

Voorafgaand aan de Climate Action Summit in september, verzamelen regeringsvertegenwoordigers zich in Abu Dhabi voor een voorbereidingsbijeenkomst. Die top van 30 juni tot 1 juli zal naar verwachting de meeste officiële deelnemers op hoog niveau tellen sinds het Klimaatakkoord van Parijs in 2015.

“Deze top is een unieke kans om duidelijk te maken dat klimaatverandering geen milieukwestie is. De top geeft ons de mogelijkheid het klimaat te introduceren in de algehele ontwikkelingsagenda van landen”, zegt De Alba. “Ik denk dat dat de enige oplossing is voor het klimaat. Zo lang we het klimaat blijven zien als milieukwestie, bereiken we nooit het niveau van transformatie dat nodig is om het probleem aan te pakken, en een andere weg in te slaan als het gaat om ons consumptie- en productiegedrag.”

Energie

Tijdens de klimaatbijeenkomst in Abu Dhabi dienen regeringen concrete voorstellen in over de aanpak van klimaatproblematiek, variërend van financiering tot energie. Op grond daarvan worden aanbevelingen, ontwerpresoluties en een agenda opgesteld voor de top van september.

In de afgelopen jaren concentreerde het debat over klimaatverandering zich grotendeels op energie, in het bijzonder op fossiele brandstoffen. Recentelijk slaagden leiders van de Europese Unie er niet in een consensus te bereiken over CO2-neutraliteit tegen 2050. Landen die nog sterk afhankelijk zijn van bruin- en steenkool, verwierpen dat voorstel. Dat leidde tot protesten, onder meer bij een Duitse kolenmijn.

VN-secretaris-generaal António Guterres riep eerder op geen nieuwe kolencentrales meer te openen na 2020 en subsidies voor fossiele brandstoffen af te schaffen. Hoewel dergelijke stappen essentieel zijn om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen, is duurzaam landgebruik een ander cruciaal aspect dat vaak over het hoofd wordt gezien.

Bodemgebruik

Volgens de VN-Conventie voor de Strijd tegen Verwoestijning (UNCCD) is landgebruik goed voor bijna 25 procent van de totale wereldwijde emissie. De bodem slaat meer CO2 op dan de atmosfeer. Bodemherstel is daarom belangrijk in de strijd tegen klimaatverandering. Agrobosbouw is een manier om dat te doen, en tevens een manier om de lokale bevolking te helpen de gevolgen van de klimaatverandering te verzachten.

Landbeheer waarbij bomen en struiken gekweekt worden in samenhang met landbouwgewassen en weilanden, biedt verschillende voordelen. Zo leidt het tot betere bodem- en waterkwaliteit, meer biodiversiteit, hogere opbrengsten van gewassen (en dus ook hogere inkomens), lagere uitstoot van broeikasgassen en verhoogde koolstofvastlegging.

In Niger heeft agrobosbouw geholpen om 5 miljoen hectare grond te herstellen. Daarvoor werden 200 miljoen bomen geplant. Dat resulteerde in een extra productie van een half miljoen ton graan jaarlijks en een verbetering van de klimaatveerkracht en voedselzekerheid van ongeveer 2,5 miljoen mensen.

Dit soort duurzaam landgebruik kan bijdragen aan de nationale klimaatdoelen (NDC’s) die landen hebben opgesteld onder het Klimaatakkoord van Parijs. Nu al stelt 40 procent van de ontwikkelingslanden agrobosbouw voor als NDC-maatregel, inclusief 70 procent van de Afrikaanse landen.

Klimaat-apartheid

De huidige langetermijnverplichtingen die landen zich hebben opgelegd op het gebied van klimaatactie, zijn echter onvoldoende. Ze zouden slechts leiden tot een derde van de emissiereductie die nodig is voor 2030.

Zelfs als de huidige doelen gehaald worden, dreigt “klimaat-apartheid” waarbij de rijken in staat zijn hitte en honger te ontvluchten en armen niet, zei de speciale VN-rapporteur voor Extreme Armoede en Mensenrechten, Philip Alston, eerder deze week.

“Als we vasthouden aan de huidige koers, is dat een recept voor een economische catastrofe”, waarschuwde hij. “Landen zijn voorbij gemarcheerd aan waarschuwingen van de wetenschap en hebben drempels overschreden. Wat ooit gezien werd als een catastrofale opwarming, lijkt nu het meest gunstige scenario. Zelfs vandaag zetten landen nog kortzichtige stappen in de verkeerde richting”, constateerde hij.

Geen monitoring

Landen moeten daarom niet alleen hun doelen ambitieuzer maken, maar tekortkomingen in hun huidige doelen aanpakken. CGIAR, een internationaal samenwerkingsverband dat onder meer onderzoek doet naar voedselzekerheid, ontdekte bijvoorbeeld dat agrobosbouw niet is opgenomen in de MRV-systemen van landen. MRV-systemen zorgen voor monitoring, rapportage en verificatie, zodat landen beter inzicht krijgen in milieuprestaties. Ook is het niet opgenomen in de systemen van de VN-Raamwerkconventie inzake Klimaatverandering (UNFCCC).

“Als bomen die geplant zijn in het kader van agrobosbouw niet geregistreerd worden in de huidige MRV-systemen, dan tellen ze op allerlei manieren niet mee. Alleen als deze ontwikkelingen gemonitord, gerapporteerd en geverifieerd worden, kunnen landen toegang krijgen tot financiële steun en andere hulp die nodig is om agrobosbouw in te zetten voor klimaatadaptatie en mitigatie”, staat in een CGIAR-studie. 

De Alba wijst op de noodzaak van snel handelen op internationaal niveau. “Het tegengaan van klimaatverandering is verenigbaar met groei en met de strijd tegen armoede. Het werk dat verzet wordt in Abu Dhabi, moet voortgezet worden in de top in september, willen we een zo goed mogelijk resultaat bereiken.”