“Politieke hypocrisie”: VN blijven voor miljoenen aankopen in Rusland

Over de hele wereld hebben financiële instellingen de banden verbroken met Rusland en het land economisch geïsoleerd vanwege de invasie in Oekraïne. Het Witte Huis kondigde vorige week aan dat de Verenigde Staten en bondgenoten verschillende Russische banken zullen uitsluiten van het internationale betalingsverkeer, een belangrijke stap in een poging om de Russische economie te verlammen.

VN-secretaris-generaal Antonio Guterres hekelde de Russen en noemde de militaire invasie “een schending van de territoriale integriteit en soevereiniteit van Oekraïne – en in strijd met de principes van het Handvest van de Verenigde Naties.”

Ondertussen heeft het Internationaal Strafhof in Den Haag plannen aangekondigd om een onderzoek te starten naar oorlogsmisdaden in de Russische invasie van Oekraïne.

Maar te midden van al deze pogingen om Rusland politiek en economisch te isoleren, zet het secretariaat van de VN zijn relatie met het Russische bedrijfsleven voort. Het gaat onverminderd door met de inkoop van goederen en diensten, vooral op vlak van luchtvervoer, ICT-toepassingen en voedselcatering, grotendeels bedoeld voor de twaalf vredesmissies van de VN.

Helikopters uit Rusland

Het goedgekeurde budget voor VN-vredesoperaties voor dit jaar (dat loopt tot 30 juni 2022) bedraagt maar liefst 6,38 miljard dollar en betalingen aan Russische bedrijven zullen grotendeels uit dit budget komen. 

Vorige week hebben de VS, Canada en Europa de financiële beperkingen voor Rusland aangescherpt met een nieuw verbod dat zeven Russische banken uitsluit van het gebruik van Swift, het wereldwijde systeem dat banktransacties mogelijk maakt. De maatregel was bedoeld om het Rusland moeilijker te maken internationaal zaken te doen.

Een logische vraag is nu: hoe zullen de VN deze aan- en inkopen betalen als de Russen grotendeels zijn uitgesloten van het internationale banksysteem? 

Volgens de laatste beschikbare cijfers bedroegen de aankopen van de VN uit Rusland in 2020 ongeveer 132 miljoen dollar. Dat maakt van Rusland de vijfde grootste VN-leverancier, na de Verenigde Arabische Emiraten (460 miljoen dollar), de VS (404 miljoen), Kenia (227 miljoen) en Zwitserland (152 miljoen).

De VN hebben onder meer handelsrelaties met de grootste helikopteroperator van Rusland, UTair – Helicopter Services. Die wordt gezien als een toonaangevende leverancier van luchtvaartdiensten aan bedrijven in de brandstof- en energie-industrie, plus de Verenigde Naties.

Politieke hypocrisie

Er gaan geruchten dat sommige van de bedrijven waar de VN banden mee hebben, gelieerd zijn aan Russische oligarchen en hoge politieke functionarissen die geraakt zijn door de sancties van de VS en West-Europa.

Maar het lijkt erop dat die geruchten de Verenigde Naties niet hebben bereikt. Een Aziatische diplomaat omschrijft het als “pure politieke hypocrisie” van de VN.

Op 25 februari verklaarde de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken dat de VS ongekende sancties opleggen aan Poetin en de mannen om hem heen voor hun brute aanval op de Oekraïense bevolking. “We zijn met onze bondgenoten verenigd in onze toewijding om te zorgen dat de Russische regering een zware economische en diplomatieke prijs betaalt voor haar invasie van Oekraïne, een soevereine en democratische staat.”

Ondanks meerdere pogingen om een reactie te krijgen over de aanhoudende handels- en economische betrekkingen van de VN met Rusland, wilde het hoofd van de afdeling Operationele Ondersteuning van de VN hier niet op reageren.

Farhan Haque, de plaatsvervangend woordvoerder van de VN, is opener over de kwestie: “Als specifieke VN-sancties zouden worden opgelegd aan de Russische Federatie, of tegen een bepaald bedrijf of hun opdrachtgevers, dan zouden we ons daar natuurlijk in schikken.”

Gedragscode 

Wat de VN wel heeft zijn strikte regels en richtlijnen voor ethisch gedrag die leveranciers en aannemers moeten volgen. Maar de schending van de soevereiniteit van een land en de invasie van een lidstaat vallen niet onder die regels.

Volgens VN-richtlijnen moeten leveranciers en aannemers zich houden aan de Gedragscode en Algemene Contractvoorwaarden van de Verenigde Naties, in het bijzonder aan de bepalingen over seksuele uitbuiting, kinderarbeid, arbeidsvoorwaarden, discriminatie en intimidatie.

Daarnaast stelt de VN Aanbestedingsafdeling (UNPD) dat een bij de VN geregistreerde leverancier “de gedragscode voor leveranciers van de Verenigde Naties moet aanvaarden, die de kernwaarden weerspiegelt die in het Handvest van de Verenigde Naties genoemd zijn”. Maar een flagrante schending van datzelfde handvest is blijkbaar geen reden voor uitsluiting.

Ondertussen gaat het geweld door. Er zijn al honderden doden en waarschijnlijk duizenden gewonden gevallen bij aanhoudende aanvallen door Russische strijdkrachten in Oekraïne.

De VN waarschuwen bovendien dat, hoewel de omvang en reikwijdte van de ontheemding nog niet duidelijk is, ze verwachten dat ruim 10 miljoen mensen hun huis zullen ontvluchten als het geweld aanhoudt. Van hen zullen zo’n 4 miljoen mensen mogelijk de grens oversteken naar buurlanden en zo een grote humanitaire crisis in Europa veroorzaken.