Landbouw veel grotere bron van fijnstof dan gedacht

De uitstoot uit de landbouw bestaat vooral uit ammoniak, een gas dat vrijkomt van sterk bemeste velden en uitwerpselen van vee. In de atmosfeer vermengt het zich met fijnstof uit verbrandingsmotoren, voornamelijk stikstof en zwavel uit transport, energiecentrales en industriële processen.

De stoffen klitten samen tot fijnstof: minuscule partikels, kleiner dan 2,5 micrometer. Die kunnen diep in de longen binnendringen en veroorzaken hart- en longziekten. Vorig jaar nog waarschuwde een studie in Nature dat fijnstof de oorzaak is van 3,3 miljoen vroegtijdige overlijdens per jaar.

Meer dan helft

De nieuwe studie in Geophysical Research Letters is niet de eerste die aandacht vraagt voor de uitstoot van de landbouw, maar wel de eerste die het probleem globaal bestudeert en de trends voor de komende decennia probeert te voorspellen. Daaruit blijkt dat de uitstoot van de landbouw in grote delen van de VS goed is voor meer dan de helft van het fijnstof. In Europa en China is dat effect zelfs nog groter.

De wetenschappers benadrukken dat hun studie geen pleidooi is tegen het gebruik van meststoffen. "In veel plaatsen, zoals Afrika, is er zelfs meer nood aan", zegt hoofdauteur Susanne Bauer, atmosferisch wetenschapper aan de Colombia University en het NASA Goddard Institute for Space Studies. "We verwachten dat de wereldbevolking groeit, en om meer voedsel te produceren zijn ook meer meststoffen nodig."

Goed nieuws

De bevinding dat de landbouwuitstoot moet reageren met andere vervuiling om fijnstof te vormen, is eigenlijk goed nieuws, zegt de wetenschapster. Uit de meeste projecties blijkt immers dat strengere regelgeving, schonere energiebronnen en een trend naar zuiniger voertuigen de uitstoot uit transport en industrie tegen het einde van deze eeuw sterk genoeg zullen terugdringen om het probleem te bestrijden. In januari bleek al uit ander onderzoek dat de uitstoot van stikstofoxiden in grote delen van de wereld gedaald was tussen 2005 en 2014.

Dat is nodig, want het gebruik van meststoffen zal vrijwel zeker sterk blijven stijgen. Waar in 1950 nog 20 miljoen ton artificiële mest werd gebruikt, is dat nu al 190 miljoen ton, en het gebruik blijft toenemen naarmate de wereldbevolking groeit.

De wetenschappers wijzen er wel op dat een ongebreidelde stijging van het gebruik van meststoffen andere grote problemen met zich meebrengt, met name watervervuiling en het ontstaan van dode zones in kustgebieden.