Zuid-Afrika wil sneller af van steenkoolverslaving

In september beloofde de Zuid-Afrikaanse regering een netto nuluitstoot tegen 2050, al is dat met een mogelijke rol voor steenkool na die datum. 

Om die doelstelling te bereiken, riep president Cyril Ramaphosa een presidentiële Klimaatcommissie in het leven. Die moet de regering adviseren over een rechtvaardige transitie weg van steenkool.

De commissie heeft nu haar eerste publieke rapport uit. Daarin adviseert ze de regering om een strenger klimaatdoel te stellen tegen 2030 en de uitstoot te plafonneren op 350 à 420 megaton CO2 tegen 2030. Dit zou een emissiereductie inhouden met 31 procent in vergelijking met klimaatbeloftes van Zuid-Afrika uit 2015, die de uitstoot nog tot 614 megaton beperkten.

Ruimte voor meer ambitie

De aanbevelingen zijn ambitieuzer dan wat de regering tot nog toe voorstelt. In een ontwerp-klimaatplan, dat in maart is gepubliceerd, streeft de regering naar een uitstootlimiet van 398-440 megaton tegen 2030, op zich een reductie van 28 procent in vergelijking met de doelstelling van 2015.

Volgens de commissie is er “ruimte voor aanzienlijk grotere emissiereducties” door maatregelen voor energie-efficiëntie te versnellen en de ontmanteling van kolencentrales te vervroegen en ze te vervangen door schone energiebronnen.

Grotere klimaatambitie zou kunnen helpen om meer financiële steun te krijgen om het land te helpen afstappen van steenkool, zegt het rapport. 

Ramaphosa heeft in een verklaring laten weten dat hij de aanbevelingen van de commissie in overweging zal nemen bij de formulering van de nieuwe klimaatbeloften van het land, voorafgaand aan de klimaattop in Glasgow later dit jaar. 

Volgens Saliem Fakir, uitvoerend directeur van de Africa Climate Foundation, zouden de nieuwe doelen verdere steun voor steenkool “onhoudbaar” maken. “Als dit wordt aangenomen, zou dat een grote doorbraak zijn”, zegt hij.

Niet ver genoeg 

Drie leden van de 22-koppige presidentiële commissie, waarin milieuactivisten, vakbonden en bedrijfsgroepen zetelen, vinden echter dat het voorstel niet ver genoeg gaat.

“Wat nodig is, is het einde van fossiele brandstoffen in de elektriciteitsproductie tegen ten laatste 2040 (hoewel 2035 de voorkeur heeft) en een economie zonder fossiele brandstoffen in 2050”, schrijven ze in een brief, die Climate News Network kon inkijken. “Dat betekent dat er geen nieuwe projecten voor fossiele brandstoffen worden opgestart of worden overwogen.”

In de brief roepen ze de commissie op om een ​​snellere ontmanteling van de steenkoolcentrales te steunen, in het besef dat sommige kolenactiva stranded assets dreigen te worden. Ze voegen eraan toe dat de regering een aantal grote gasprojecten moet annuleren, waaronder de 8400 megawatt-gascentrale van Nseleni in de stad Richards Bay en een 3000 megawatt-gaspoject in Coega, in de buurt van Port Elizabeth. Ook de plannen voor een steenkoolcentrale van 3300 megawatt moeten worden geschrapt, schrijven ze.

Eerlijk aandeel

“Het bereik van de commissie is nog steeds ontoereikend”, zegt Melissa Fourie, een van de auteurs van de brief en de uitvoerend directeur van het Zuid-Afrikaanse Centrum voor Milieurechten.

De brief pleit voor een aanzienlijk strengere klimaatdoelstelling in overeenstemming met wat Zuid-Afrika’s eerlijke aandeel zou zijn in de inspanningen om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graden Celcius: de jaarlijkse uitstoot beperken tot 274-352 megaton CO2 tegen 2030.

“Het laaghangende fruit hier is de elektriciteitssector, waar we tegen minimale kosten aanzienlijk kunnen decarboniseren”, zegt Fourie. “Als eerste stap zou de regering haar plannen voor nieuwe elektriciteitscapaciteit op fossiele brandstoffen (kolen en gas) moeten laten varen.”

Internationale steun

Uit het rapport van de klimaatcommissie blijkt dat Zuid-Afrika “aanzienlijk meer internationale financiële steun” nodig zal hebben om de transitie naar een schoon energiesysteem tot een goed einde te brengen.

Zuid-Afrika schat dat het daarvoor 8 miljard per jaar nodig heeft van de internationale gemeenschap tegen 2030. 

Staatsbedrijf Eskom, dat de meeste steenkoolcentrales in het land exploiteert, vraagt ​​10 miljard dollar van internationale geldschieters om de overgang van steenkool naar hernieuwbare energie te steunen.

In 2020 genereerden de centrales van Eskom 86 procent van de elektriciteit in het land. Dat maakt Zuid-Afrika tot het meest steenkoolafhankelijke land binnen de G20.

Eskom bouwt momenteel twee van 's werelds grootste kolencentrales, Medupi en Kusile, die naar verwachting pas in 2060 zullen worden gesloten. Toch zei Eskoms energietransitieleider Mandy Rambharos onlangs tegen Reuters: “Ik denk niet dat we naar 2050 kunnen kijken en dan nog altijd fossiele brandstoffen kunnen zien, om eerlijk te zijn. 

-

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij IPS-partner Climate Change News.