Waarom zit de wereld zonder cholera-vaccins?

In februari 2024 riep de Wereldgezondheidsorganisatie de uitbraak van cholera in zuidelijk Afrika uit tot de dodelijkste in minstens tien jaar. In Malawi, Zimbabwe en Mozambique verviervoudigde het aantal choleragevallen tussen 2022 en 2023. In de drie landen werden al ruim 1.600 doden gemeld.

Ook 2024 dreigt alweer een verwoestend jaar te worden voor de regio, omdat warmer weer en ongewoon zware regenval en stormen de verspreiding van de ziekte hebben aangewakkerd. Zimbabwe, Mozambique en Malawi hebben dit jaar al meer dan 13.000 gevallen gemeld.

Cholerabacteriën worden verspreid via voedsel of water dat is verontreinigd met de ontlasting van een geïnfecteerde persoon. Orale vaccins kunnen helpen om uitbraken in te dammen, maar er is een wereldwijd tekort aan vaccins.

Vorig jaar kwamen vanuit maar liefst veertien landen dringende verzoeken om 76 miljoen doses van het orale choleravaccin. Maar er waren amper 38 miljoen doses beschikbaar, en begin dit jaar raakten de voorraden op.

Vaccinoloog Edina Amponsah-Dacosta van de Universiteit van Kaapstad legt de impact van de vaccintekorten uit, en wat er wordt gedaan om voorraden veilig te stellen voor toekomstige uitbraken op het continent.

Hoe is de voorraad opgeraakt?

In tegenstelling tot vaccins die routinematig worden toegediend, zoals het mazelenvaccin, is het choleravaccin ontwikkeld om ingezet te worden daar waar er nood aan is: tijdens een uitbraak van de ziekte of in een humanitaire crisis.

Er zijn beperkte financiële middelen om die vaccins te kopen, en het gevolg dat ook de productie matig is.
Er is maar één vaccin dat aangeraden wordt voor massa-vaccinatie tijdens uitbraken, en dat is Euvichol-Plus. Dat vaccin wordt exclusief geproduceerd door EuBiologics, een biofarmaceutisch bedrijf uit Zuid-Korea.

Het bedrijf heeft een beperkte capaciteit. Als er plots grote nood is aan het middel, dan kan de productie niet volgen.

Normaal zien we ook niet dat verschillende landen tegelijkertijd kampen met uitbraken, zoals nu het geval is in Oost- en Zuidelijk Afrika, maar ook delen van het Middellandse Zeegebied, de Amerika’s en Zuidoost-Azië.

Dat is een van de belangrijkste redenen voor de tekorten.

EuBiologics kan het productieproces wel nog wat stroomlijnen, en de eenvoudigere versie Euvichol-S is inmiddels ook goedgekeurd door de Wereldgezondheidsorganisatie. Dit jaar worden er meer dan vijftien miljoen doses van verwacht.

Wat wordt er gedaan tegen het tekort in Zuidelijk Afrika?

Er zijn verschillende strategieën om de uitbraak te bekampen. Om te beginnen verminderde de WHO het aantal doses van de vaccinatie tijdelijk van twee naar één dosis.

Twee doses bieden twee tot drie jaar bescherming, maar één dosis is ook veilig en effectief. Het is goed voor een jaar of iets meer, hopelijk net genoeg om de huidige uitbraak het hoofd te bieden.

Daarnaast hebben landen als Zambia en Zimbabwe stappen genomen om de distributie vooral te concentreren op gebieden waar het vaccin het meeste nodig is, bijvoorbeeld een gebied met hoge besmettingscijfers als gevolg van droogte of overstromingen en gebrek aan veilig drinkwater.

Vorig jaar schoten de cholera-cijfers in Malawi en Mozambique de hoogte in na Cycloon Freddy, de langste cycloon in de geschiedenis.

Worden er nog meer vaccins ontwikkeld?

In Afrika wordt amper 1 procent van alle vaccins lokaal geproduceerd. Tijdens de Covid-19-pandemie stonden Afrikaanse landen helemaal achteraan in de rij voor levensreddende Covid-vaccins. Het heeft ons geleerd dat we over onze eigen lokale productiecapaciteit moeten beschikken.

Ook wat betreft cholera zien we dat we niet kunnen vertrouwen op slechts één fabrikant in Zuid-Korea, terwijl de meeste uitbraken zich in Afrikaanse landen voordoen.

Het probleem is onderkend en er zijn stappen om het te verhelpen. Er is veel geïnvesteerd in de uitbreiding van de productiecapaciteit voor choleravaccins.

Wereldwijd komen er twee fabrikanten in actie, één in Zuid-Afrika en één in India.

Biovac, een biofarmaceutisch bedrijf in Kaapstad, heeft investeringskapitaal verzameld om vaccinaties tegen cholera en andere ziekten te ontwikkelen.

Het heeft een baanbrekende licentie- en technologieoverdrachtsovereenkomst gesloten met het International Vaccine Institute, een internationale non-profitorganisatie met hoofdkantoor in Zuid-Korea, voor de productie van het vaccin.

De eerste batch vaccins zal van 2024 tot 2025 klinische proeven ondergaan, waarbij de vergunningverlening vanaf 2026 wordt verwacht. Dat betekent dat we pas na 2026 lokaal geproduceerde choleravaccins zullen zien.

In India is het farmaceutische bedrijf Biological E van plan de vereenvoudigde versie van Euvichol-plus te produceren.

Maar we mogen niet vergeten dat vaccins nooit een vervanging kunnen zijn voor schoon drinkwater, afvalwaterverwerking en goede hygiëne.

-

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen bij IPS-partner The Conversation.