Klimaatverandering leidt tot migratiecrisis in Vietnam

De Mekongdelta in Vietnam is een van de meest productieve regio’s ter wereld en een belangrijke producent van rijst, garnalen en fruit voor de wereldmarkt. Maar de 18 miljoen inwoners van de laaggelegen rivierdelta zijn ook bijzonder kwetsbaar voor de klimaatverandering. In de voorbije tien jaar zijn 1,7 miljoen mensen weggetrokken uit het gebied, terwijl er maar 700.00 nieuwe bewoners zijn bijgekomen.

Wereldwijd trekken steeds meer mensen naar de steden: elk jaar trekt 1 op 200 plattelandsbewoners naar de stad. Daardoor is het moeilijk om migratie toe te schrijven aan een bepaalde oorzaak, ook al omdat het moeilijk is om vertrokken mensen te vragen naar hun redenen, en de lokale context altijd uniek is. Maar het migratiegehalte van de Mekongdelta het dubbele van het nationale gemiddelde en zelfs nog hoger in de meest klimaatgevoelige regio’s. Dat impliceert dat er iets anders gaande is, en dat heeft waarschijnlijk met het klimaat te maken.

Oogsten vernield

In 2013 bezochten we voor het eerst het dorp An Thạnh Đông in de provincie Sóc Trăng om gegevens te verzamelen over de oogsten. We realiseerden ons al snel dat er nauwelijks boeren waren die een oogst konden rapporteren. Het dorp zag alle suikerriet verloren gaan toen onverwacht veel zout water de grond infiltreerde en de planten doodde. Wie geen spaarcenten had, belandde in armoede. Honderden kleine boeren, die vaak al generaties lang in de delta werkten, vertelden ons dat de omstandigheden aan het veranderen zijn en het snel onhoudbaar zou worden.

In 2015 en 2016 sloeg het noodlot weer toe met de ergste droogte in een eeuw. Daardoor kon zout water de grond binnendringen en meer dan 160.000 hectare aan gewassen vernielen. In de Kiên Giang, een van de ergst getroffen provincies, vertrok 1 op 100 inwoners.

Een relatief onderbelicht artikel door Vietnamese wetenschappers kan een belangrijk deel van de puzzel vormen. De studie, door Oanh Le Thi Kim en Truong Le Minh van de Van Lang-universiteit, suggereert dat de klimaatverandering de belangrijkste motivering is voor 14,5 procent van de migranten die wegtrekken uit de Mekongdelta. Als dat cijfer correct is, betekent het dat de klimaatverandering elk jaar 24.000 mensen verdrijft uit de regio. Bovendien geven de meeste migranten armoede op als belangrijkste reden om te vertrekken. Gezien de complexe en groeiende relatie tussen de klimaatverandering en armoede kan het percentage van 14,5 procent dus een onderschatting zijn.

Verzilting

De klimaatverandering heeft op verschillende manieren invloed op de migratie uit de delta. In sommige gevallen zijn huizen letterlijk in de zee gevallen door de erosie van het zuidwestelijke deel van de delta. Op sommige plaatsen gaat in een jaar zo’n 100 meter land verloren. Honderdduizenden gezinnen krijgen af te rekenen met binnendringend zout water door de stijgende zeespiegel. Vaak zijn ze niet in staat hun gewassen te vervangen door varianten die beter tegen zout kunnen. Anderen krijgen te maken met droogte, voor een deel door de klimaatverandering, maar ook door de bouw van dammen stroomopwaarts.

Regionale en lokale overheden in ontwikkelingslanden nemen al maatregelen om met de gevolgen van de klimaatverandering om te gaan. Maar ons onderzoek in Vietnam luidt alarmbellen over de manieren waarop dat wordt gedaan. We tonen aan dat maatregelen om mensen te beschermen soms net meer mensen doen vertrekken. Zo liggen er voor duizenden kilometers aan dijken, vaak tot vier meter hoog, kriskras door de delta. Ze zijn gebouwd om mensen te beschermen tegen overstromingen, maar ze hebben ook het ecosysteem ingrijpend veranderd. Armen en landlozen kunnen geen vissen meer vangen voor eigen consumptie of voor de verkoop, en door de dijken kunnen overstromingen geen nutriënten meer afzetten in de rijstvelden. De klimaatverandering dreigt de bestaande trend van economische migratie zo sterk aan te zwengelen.

Een grootschalige studie van migratie in rivierdelta’s heeft aangetoond dat de klimaatfactoren zoals extreme overstromingen, cyclonen, erosie en landdegradatie een natuurlijk landbouw veel moeilijker maken, en zo migratie aanlokkelijker maken voor de plaatselijke bevolking.
De traditionele aanpak om economische groei aan te zwengelen komt de meest kwetsbaren niet op dezelfde manier ten goede als wie in relatieve rijkdom leeft. Dat blijkt ook uit het nieuws dat het aantal ondervoede mensen op aarde vorig jaar met 38 miljoen is gegroeid, terwijl de economie groeide met 2,4 procent.

Die bedenkingen moet de maatschappij in het achterhoofd houden terwijl ze zich voorbereidt op een eerlijk en duurzaam antwoord op de klimaatverandering, en de migratiecrisis die eruit lijkt voort te komen.

Alex Chapman is geograaf aan de Universiteit van Southampton, Van Pham Dang Tri is hoofd van het departement Waterbronnen aan de Can Tho-universiteit in Vietnam.

Bron: The Conversation