Drie redenen waarom de Franse terugtrekking uit Niger een slecht idee was (OPINIE)

De Franse terugtrekking was een flinke bocht. Amper vier weken daarvoor had Macron nog geweigerd de instructies van de coupplegers op te volgen en de Franse ambassadeur en troepen terug te trekken. Macron voerde aan dat hij de nieuwe junta, die op 26 juli aan de macht was gekomen, niet erkende, en stond erop dat zijn troepen in het land zouden blijven.

Als wetenschapper Politiek en Internationale Betrekkingen onderzoek ik al meer dan tien jaar de veiligheidssituatie en de opkomst van opstanden in de Sahel. Naar mijn mening heeft de Franse beslissing onnodige onzekerheid gecreëerd, en dat in een regio die al wordt geplaagd door onveiligheid, toenemende jihadistische activiteit en zes succesvolle staatsgrepen in de afgelopen drie jaar.

Frankrijk heeft een strategische fout gemaakt. Hoewel het de junta niet erkende, had het de communicatielijnen open moeten houden, zeker na de ruzie met andere voormalige koloniën zoals Mali en Burkina Faso.

De Verenigde Staten - de andere grote buitenlandse speler in Niger - besloten wel met het nieuwe regime te onderhandelen. In tegenstelling tot Frankrijk bestempelden de VS de militaire coup niet als een staatsgreep. En ze hervatten hun activiteiten in een aantal van hun bases in Niger, na toestemming van het nieuwe regime.

De acties van Macron kunnen drie negatieve gevolgen hebben voor de regio: op het vlak van de strijd tegen het terrorisme, de invloed van de Russische huurlingengroep Wagner, en de Europese migratiecrisis.

Strijd tegen terrorisme

Niger speelt een belangrijke rol in de veiligheidsarchitectuur van de Sahel-regio. Het land is actief betrokken bij aan veiligheidsorganisaties zoals de G5 Sahel en de Multinational Joint Task Force.

Die organisaties zijn sterk betrokken bij de strijd tegen het terrorisme in de regio. Frankrijk draagt niet alleen bij aan beide organisaties, vooral de G5 Sahel, maar was ook betrokken bij de training van Nigerese strijdkrachten en doet vluchten moet verkennings- en aanvalsdrones om terroristen actief te bestrijden.

Het besluit van Frankrijk om zich terug te trekken uit Niger zal dus gevolgen hebben voor de operaties tegen het terrorisme. Frankrijk was daar al heel lang bij betrokken en beschikt over militairen die de regio door en door kennen. Het verlies van die officieren zal een leemte creëren die Niger op korte termijn moeilijk zal kunnen opvullen.

Net als Frankrijk hebben ook de VS een grote militaire aanwezigheid in Niger, inclusief de grootste dronebasis in Afrika. Ik heb eerder het belang en de veiligheidsimplicaties van die basis voor de regio geanalyseerd.

Van haar kant draagt ook de EU bij aan de veiligheid van de regio door financiering aan de G5 Sahel en de Multinational Joint Task Force. Het is belangrijk dat dit momentum wordt volgehouden om, zodat wat nu al is bereikt de vorm van een gevestigde beveiligingsarchitectuur niet verloren gaat.

Maar de terugtrekking van de Franse troepen zal een negatief effect hebben op het moreel van de soldaten in de veiligheidsalliantie, en opstandelingen aanmoedigen. Sinds de staatsgreep neemt het aantal terroristische aanslagen toe.

Rusland versus de VS

De inhoud van het akkoord tussen de VS en de militaire junta is niet openbaar. Maar het is redelijk om aan te nemen dat Washington onder meer in Niger wil blijven om het land niet te verliezen aan de Russische invloedssfeer. 

In buurland Mali hebben de militaire machthebbers de Franse troepen vervangen door de Russische huurlingengroep Wagner. Zo heeft Rusland er steeds meer invloed opgebouwd. 

Washington zal een verder verlies van invloed willen vermijden. Nu Wagner al actief is in Mali, wordt gevreesd dat een recent militair pact tussen Mali, Niger en Burkina Faso tot een groeiende aanwezigheid van de groep kan leiden. 

Bovendien hebben de VS honderden miljoenen dollars geïnvesteerd in de Sahel, en met name in Niger, inclusief de drone-basis in Agadez.

De VS begrijpen welke rol “niet-bestuurde gebieden” in de Sahel kunnen spelen als broedplek voor terrorisme. Dat was ook zo in Afghanistan en Pakistan, waar al-Qaida aanvallen voorbereidde op de VS en westerse bondgenoten. 

Migratie

Andere grote spelers in Niger, zoals de Europese Unie, kunnen het zich niet permitteren om het Franse voorbeeld te volgen. De EU heeft een stabiel Niger nodig om een nieuwe humanitaire catastrofe zoals in 2015-2016 te vermijden. Europa zag toen recordaantallen migranten door Niger en Libië reizen. 

Het lijdt geen twijfel dat de burgerregeringen van de presidenten Mahamadou Issoufou en Mohamed Bazoum bijgedragen hebben aan de verlaging van die aantallen. Als minister van Binnenlandse Zaken loodste Bazoum er een wet door die mensensmokkel doorheen Niger aan banden legde. De wet was volgens sommigen ook een van de redenen waarom hij is afgezet door de militairen. De junta kan nu dreigen het akkoord met de EU op te blazen en weg te kijken als migranten doorheen Niger naar Europa trekken. 

Het is dus belangrijk voor Europa om een sterk diplomatiek kanaal open te houden met de junta om stabiliteit te bewaren, een toename van de mensensmokkel te vermijden en aan te dringen op een terugkeer naar een democratisch bestel. 

De volgende stappen

Ik begrijp dat een toegenomen diplomatie met de junta de autoriteit van die junta versterkt. Maar ik denk dat buitenlandse machten moeten accepteren dat er een regering in Niger is die een zekere populariteit geniet onder de burgers. 

Bevroren diplomatieke kanalen moeten opnieuw geactiveerd worden. Niet alleen om een totale ineenstorting te vermijden van de veiligheidsarchitectuur in de Sahel, maar ook om een snelle terugkeer van de democratie te bereiken.

-
Deze opinie is oorspronkelijk verschenen bij IPS-partner The Conversation.