Djibouti zet “mutantmuggen” in tegen malaria

Het gaat om een samenwerkingsverband tussen de Djiboutiaanse overheid en het biotechbedrijf Oxitec. De uitzetting van de muggen in een buitenwijk van de hoofdstad Djibouti, is de culminatie van een project dat al twee jaar loopt om de verspreiding van een invasieve muggensoort, de Anopheles stephensi, te stoppen.

Gevaarlijke indringer

In 2012, toen de invasieve exoot nog maar pas in Afrika was neergestreken, waren er 27 meldingen van malaria in Djibouti. Tegen 2020 was het aantal besmettingen in het land gestegen tot meer dan 73.000.

De muggensoort is afkomstig uit Zuid-Azië en het Arabisch Schiereiland en heeft zich naar Afrika verspreid. Ook in andere Afrikaanse landen deed de soort het aantal malariagevallen stijgen, bijvoorbeeld in Ethiopië, Soedan, Somalië en Nigeria.

Waar andere malariamuggen zich vooral voortplanten in landelijke gebieden, houdt de Anopheles stephensi zich vooral op in grote steden waar zich veel mensen bevinden. Bovendien blijkt de soort resistent tegen veelgebruikte bestrijdingsmiddelen en is hij ook actief overdag, waardoor muggennetten minder effectief zijn.

Daarom vormt de indringer volgens deskundigen een van de grootste barrières om malaria uit te bannen op het Afrikaanse continent.

Speciaal gen

Om de soort te bestrijden heeft biotechbedrijf Oxitec een methode ontwikkeld waarbij genetisch gemodificeerde mannetjesmuggen worden uitgezet. De dubbelagenten zijn drager van een speciaal gen dat voorkomt dat hun vrouwelijke nakomelingen volwassen worden.

De methode is gericht op vrouwtjesmuggen omdat zij voornamelijk verantwoordelijk zijn voor de overdracht van malaria. Door de populatie vrouwtjesmuggen te verkleinen, hopen wetenschappers de verspreiding van de ziekte aanzienlijk te verminderen. Mannelijke muggen bijten niet en kunnen dus geen malaria overbrengen.

Het gaat om een pilootproject dus de impact op het milieu moet nog geëvalueerd worden, maar volgens Oxytec zelf is het onschadelijk voor lokale ecosystemen omdat het enkel een specifieke soort viseert. Soortgelijke technieken met de Aedes aegypti-mug, die dengue overbrengt, hebben al bewezen de besmettingen met 95 procent te verminderen.

Potentieel

“Het doel van onze regering is om de verspreiding van malaria in Djibouti, die de afgelopen tien jaar sterk is toegenomen, snel terug te dringen”, zei kolonel Abdoulilah Ahmed Abdi, gezondheidsadviseur voor de Djiboutiaanse president, bij de vrijlating van de muggen. “De uitzetting vandaag is een belangrijke mijlpaal voor ons land, maar nog belangrijker is het potentieel dat deze oplossing heeft voor de regio en het hele Afrikaanse continent”

In Latijns-Amerika werden eerder al muggen ingeschakeld om soortgenoten te bestrijden in de strijd tegen knokkelkoorts en zika. Dit is de eerste keer dat een genetisch gemanipuleerde mug werd uitgezet in Oost-Afrika en de tweede keer op het Afrikaanse continent. In Burkina Faso werden in 2022 al genetisch gemanipuleerde muggen uitgezet als wetenschappelijk experiment.