Tiktokmode tegen een hoge prijs

Fast fashion schakelt een versnelling hoger. De Chinese kledingapp Shein, de meest bezochte modewebsite ter wereld, heeft Tiktok veroverd. In de VS wordt de app momenteel vaker gedownload dan Amazon. Ook in België staat het in de lijst van meest gedownloade apps, als sterkste stijger. 

Met 41 miljoen volgers op Tiktok richt het merk zich voornamelijk op tieners en twintigers. Dankzij een algoritme kan de app voorspellen wat hun stijl is. Komt daar nog eens bij dat de kledij spotgoedkoop is en dat er per dag zo’n duizend nieuwe kledingstukken online komen. Het zou slechts een week duren om een nieuw item te ontwerpen, te laten produceren en het af te leveren. Ter vergelijking: het Spaanse Zara, dat in de jaren 90 begon met fast fashion, heeft gemiddeld drie tot vier weken nodig om een nieuwe collectie te produceren.

Die razendsnelle ontwerpen komen rechtstreeks bij de klant, zonder langs retailers te passeren, wat de kosten nog meer drukt. Ultra fast fashion, zo wordt het model genoemd. En dat heeft zo zijn prijs.

Ultra fast fashion heeft zijn prijs

De Zwitserse waakhond Public Eye, een zusterorganisatie van de Schone Kleren Campagne, onderzocht het model van Shein. Daarvoor deed het onderzoek in zeventien productiesites in het Chinese Guangzhou, zo’n 100 kilometer ten noorden van Hongkong. Daarnaast interviewde de organisatie logistieke medewerkers zowel in China als in België.

In de buurt van Guangzhou heeft een lokale vakbondsorganisatie, gelinkt aan Public Eye, onderzoek verricht in Nancun, een plek waar “zo goed als iedereen voor de fastfashionreus werkt”.

De eerste vaststelling van de onderzoekers is dat de productiesites in en rond het "Shein-dorp", zoals Nancun genoemd wordt, sterk gevaar lopen om in vlammen op te gaan. Nooduitgangen waren er niet, wat de gedragscode van Shein duidelijk tegenspreekt.

Los van de infrastructuur laten ook de arbeidsvoorwaarden van de geïnterviewde arbeiders te wensen over. Werkweken van 75 uur zijn niet ongezien. Arbeiders werken 11 tot 13 uur per dag, vaak zeven op zeven. Ze krijgen slechts één dag vrij per maand. Ze worden ingeschakeld zonder contract, wat wil zeggen dat ze geen been hebben om op te staan om de arbeidsomstandigheden aan te klagen. Als ze overuren kloppen, zoals gangbaar is in de textielindustrie, krijgen ze daar geen premie voor. In kledingfabrieken in pakweg Bangladesh is dat wel het geval. 

Toch lijkt het alsof de arbeiders goed hun boterham verdienen. De onderzoekers schreven neer dat een maandloon bij Shein tot 10.000 yuan kan bedragen, zo’n 1380 euro. “In een goede maand, tenminste. Soms is het slechts een derde daarvan”, klinkt hun rapport. 10.000 yuan ligt ver boven 5410 yuan (oftewel 750 euro), wat volgens de berekeningen van Asia Floor Wage een leefbaar loon is in de regio. “Maar,” benadrukken de onderzoekers, “daarvoor moeten ze wel twee jobs in één doen.”

Van China naar Luik

In de logistieke centra in China, die 24 uur op 24 moeten draaien, komen soortgelijke arbeidsomstandigheden voor. Arbeiders werken er tot 28 dagen per maand. Dat kan volgens de Chinese arbeidswetgeving helemaal niet.

Ook in ons land laat Shein zich gelden, en niet enkel op Tiktok. In Luik, waar het logistieke centrum in Europa gevestigd is, komen “Chinese toestanden” voor, blijkt uit het rapport. Arbeiders in Luik moeten “onmogelijke targets” behalen om een minimumloon van 12,63 euro per uur te ontvangen. Als hen dat niet lukt, worden ze de laan uit gestuurd.

Bij de uitkomst van het rapport van Public Eye, eind vorige week, liet Shein weten dat het “geen commentaar” wou geven. Vandaag reageert de kledingwebsite verbolgen op de beschuldigingen en zegt het een intern onderzoek te starten. Hierbij verwijst het naar de eigen gedragscode, die volgens de onderzoekers allesbehalve gehandhaafd wordt.