Klimaatslimme landbouw werkt ook in droogste gebieden van Madagaskar

Mirantsoa Faniry Rakotomalala is anders dan de rest van de boeren in het zuiden van Madagaskar. De meeste landbouwers zijn wanhopig nadat het oogstseizoen van mei en juni 80 procent minder opbracht. De reden: de aanhoudende droogte, de ergste in 35 jaar.

Zoete aardappelen

Rakotomalala leeft in een dorp nabij Amboasary, een stad in Zuid-Madagaskar in de regio Anosy. Samen met de regio's Androy en Atsimo Andrefana is het de streek die het ergst wordt getroffen door de aanhoudende droogte.

De meeste landerijen liggen er verdord bij. De boerderij van Rakotomalala, een jonge boerin, bleef groen en de meeste planten overleefden. "Dat is omdat we gaten boorden die ons voorzien van water om de gewassen te irrigeren", zegt ze.

Geregelde interventies hebben haar situatie grondig veranderd. Ze is niet wanhopig maar vol verwachting over wat de komende oogst zal brengen. Haar oogst van de zoete aardappelen wordt al verkocht op de markt.

Diversiteit in de gewassen

Rakotomalala werd benaderd door de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO). Haar profiel: een van de meest kwetsbare personen in een door droogte aangetaste regio waar 4 op 5 mensen leven van de landbouw. Samen met enkele collega-landbouwers kreeg ze een opleiding en werd ze aangemoedigd om meer diversiteit in de gewassen te brengen. De meeste boeren telen hier enkel maïs.

"We waren met een groepje van zestien", vertelt ze. De irrigatietechniek die hen werd aangeleerd is niet ingewikkeld. Het zijn slechts druppels die uit een vat van 5 tot 10 liter water vloeien, maar het werkt. "De wortelen, ajuinen en korenbloemen doen het erg goed."

"We focussen op de uitdagingen die het voor landbouwers moeilijk maken om te overleven", zegt Patrice Talla, de verantwoordelijke van FAO voor Madagaskar, de Comoren, de Seychellen en Mauritius. "We hebben hen eenvoudige maar efficiënte technieken bijgebracht die ervoor zorgen dat ze voldoende kunnen oogsten om zelf te eten en ook te kunnen verkopen."

Ondanks droogte, toch landbouw mogelijk

Volgens de FAO leven in Madagaskar vijf miljoen mensen, een kwart van de totale bevolking, in een risicovolle omgeving die kwetsbaar is voor extreme droogte, overstromingen en de invasie van sprinkhanen.

Landbouwexpert Philippison Lee doet onderzoek in deze kwetsbare gebieden naar de mogelijkheden om, ondanks de moeilijkheden, toch aan landbouw te kunnen doen. Volgens hem zijn er meer oplossingen mogelijk dan momenteel geweten is.

Ook de FAO is ervan overtuigd dat de boeren meer klimaatslimme technieken moeten omarmen om van hun oogsten iets te maken. Dat begint bij het afstappen van monocultuur en het planten van gewassen die beter bestand zijn tegen de hitte zoals zoete aardappelen en cassave. Ook stellen ze voor om eventueel uit te wijken naar andere manieren om te overleven en bijvoorbeeld over te schakelen op visserij.

"Madagaskar is een eiland maar de inwoners hebben niet de cultuur om veel vis te eten", zegt Talla. "Samen met andere humanitaire agentschappen trainen we sommige boeren om over te schakelen op visvangst. We stellen ook materiaal voor hen beschikbaar", zegt hij.

Gebrek aan coöperatieve structuren

"In Madagaskar moet de landbouw gezien worden als een onderdeel van een bredere ontwikkelingsagenda", vindt Talla. Zo is hij van mening dat het nationale budget voor landbouw, minder dan vijf procent en dus ver beneden de vijftien procent die wordt aanbevolen, moet worden herzien. Ook het feit dat Zuid-Madagaskar niet over goede infrastructuur beschikt om de markten te bereiken, blijft een groot probleem.

Volgens Talla is het onvermogen van de landbouwers om meer klimaatslimme technieken te integreren met name een ontwikkelingsaangelegenheid.

Volgens Lee ontbreekt het de landbouwers eerder aan coöperatieve structuren. "Dat boeren zich organiseren is noodzakelijk om prijzen te kunnen drukken en betere kredietmogelijkheden of subsidies te kunnen verkrijgen. Al deze zaken worden overgelaten aan hulporganisaties en dat is geen duurzame situatie."

Volgens Lee zijn steeds meer Afrikaanse boeren zich aan het organiseren en worden er op het continent meer coöperaties gevormd. "Dat voorbeeld zou door de boeren in Madagaskar moeten worden gevolgd."