Bijgeloof maakt dodelijke slachtoffers in Papoea-Nieuw-Guinea

Eind maart werden de 70-jarige Seni en zijn 32-jarige zoon Konia door hun gemeenschap beschuldigd van toverij na het plotse overlijden van hun kleindochter en nicht die ze hadden begeleid naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis in Kundiawa. "We brachten haar er zaterdag naartoe. Zondag is ze gestorven en namen we haar terug mee naar het dorp. We kennen de doodsoorzaak niet", getuigt Konia.

Toen ze even later naar de begrafenis van het meisje gingen, werden ze aangevallen. Konia en zijn vader raakten ernstig gewond. "Ze hebben me bewerkt met een machete, bonden me vast en duwden mijn hoofd in het dorpstoilet", getuigt Koni. Seni werd geslagen tot hij viel en bleef liggen.

Sanguma

In Papoea-Nieuw-Guinea leeft 85 procent van de bevolking op het platteland, waar animistisch geloof het dagelijkse leven beïnvloedt. Jack Urame, directeur van het Melanesische Instituut in Goroka, denkt dat de meeste Melanesiërs geloven in hekserij en zwarte magie, bekend als "sanguma".

"Als iemand sterft of ziek is, ongeacht of er een medisch onderzoek is gebeurd, geloven mensen nog dat het toverij is", legt Urame uit. "Toverij en hekserij dienen om de kwade gebeurtenissen in hun omgeving uit te leggen."

Volgens een rapport van Oxfam International over het geloof in toverij in Gumine, heeft dit district het hoogste aantal aan hekserij gelinkte incidenten en moorden van de hele provincie Simbu. De beschuldigingen van toverij gebeuren meestal binnen een familie of een dorp, en viseren bijna altijd de zwakkeren zoals vrouwen, weduwen en ouderen, of gehate personen.

Uit politieverslagen blijkt dat slachtoffers gestenigd, uitgehongerd, doodgeschoten, geëlektrocuteerd, onthoofd of levend begraven werden.

Hiv

Al tien jaar lang helpt Monica Paulus van het Highlands Women’s Human Rights Defender Network de slachtoffers. Ze zegt dat ze het aan toverij gerelateerde geweld zag pieken in de voorbij jaren. Volgens Paulus liggen allerhande ziekten en doodsoorzaken aan de basis van de beschuldigingen van toverij, niet alleen de verspreiding van hiv, waar in sommige mediaberichten de nadruk op ligt.

Urame ziet ook geen directe link tussen toverij en aids. Hij verwijst naar jaloezie en wraakgevoelens die toenemen door sociale ongelijkheid, gebrek aan ontwikkeling en slechte gezondheidszorg op het platteland.

"Als de zaken niet lopen zoals ze willen, grijpen mensen terug naar traditionele gebruiken. In dat opzicht kun je toverij beschouwen als een ontwikkelingskwestie." Op plaatsen waar er meer nadruk ligt op ontwikkeling in het onderwijs, de gezondheidszorg, tewerkstelling en menselijke veiligheid, zijn de beschuldigingen van toverij zeldzaam.

Getuigen

"Veel van deze moorden worden niet vervolgd omdat getuigen bang zijn om gemarteld of gedood te worden door de beklaagden of door familie of dorpsgenoten", stelt Amnesty International.

Een woordvoerder van de politie in Kundiawa verklaart dat alle aan toverij gerelateerde doden als moord worden behandeld. Maar omdat de hele gemeenschap vaak medeplichtig is, wordt het heel moeilijk om mensen te laten getuigen of daders aan te wijzen. Op heden behandelt de rechtbank slechts een fractie van alle gevallen.
 
Onderwijs en sensibilisering zijn volgens Urame cruciaal om het gedrag van mensen te veranderen. "We hebben geleerd dat mensen zelf niet erg bewust zijn. Ze zitten vast in hun eigen wereld, in hun eigen geloof."