Waar halen Israël en Hamas hun wapens?

De Israëlische regering schat dat de verrassingsaanval van Hamas op 7 oktober 2023 aan 1200 mensen het leven heeft gekost in Israël.

Sinds die dag hebben beide partijen raketten, mortieren en ander wapentuig tegen elkaar gebruikt. Volgens de Verenigde Naties zijn Israëlische raketten en bommen ondertussen al verantwoordelijk voor meer dan 25.000 doden in Gaza. Hamas heeft ruim 13.000 projectielen op Israël afgevuurd en 189 soldaten van de Israëlische strijdkrachten gedood.

Als wetenschapper in het domein van defensie en internationale wapenhandel, zie ik dat zowel Israël als Hamas een deel van hun wapens zelf produceren, en dat de rest van de leveranciers uit andere landen komt.

De wapenvoorraad van Israël

Sinds de oprichting van Israël in 1948 weet het land als geen ander dat het wordt omringd door vijandige staten met veel meer inwoners. Israëls defensiestrategie legt de nadruk daarom op zelfredzaamheid en geavanceerde technologie. Deze filosofie werd kracht bijgezet en ook verfijnd door de ervaring van het land met oorlogen in 1948-49, 1956, 1967 en 1973, en tijdens conflicten in Gaza en op de Westelijke Jordaanoever.

De defensie-uitgaven houden gelijke tred met die filosofie. In 2022 gaf Israël 4,5 procent van zijn bruto binnenlands product uit aan defensie, het laagste aandeel in decennia, maar met 2,623 dollar per hoofd van de bevolking nog altijd hoger dan eender welk ander land ter wereld, uitgezonderd Qatar.

Voor een klein land heeft Israël een defensie-industrie die hoog wordt aangeschreven en die de productie op korte termijn kan opvoeren. Drie Israëlische bedrijven behoren wereldwijd tot de top 100 van wapenproducenten: Elbit Systems vervaardigt munitie en artillerie, Israel Aerospace Industries is een producent van onbemande vliegtuigen en Rafael maakt luchtverdedigingssystemen. Rafael en Israel Aerospace Industries werkten samen aan de ontwikkeling van het legendarische raketafweersysteem, de Iron Dome. De Verenigde Staten (VS) gaven financiële steun voor de ontwikkeling ervan en ongeveer de helft van de onderdelen van Iron Dome zijn in de VS gemaakt.

Onder leiding van die bedrijven evolueerde Israël van een importeur naar de tiende grootste wapenexporteur ter wereld. Veel van dat succes in de wapenindustrie blijkt het resultaat van ondernemerschap, innovatie binnen de algehele economie, en sterke banden tussen burgers en het leger. De meeste Israëli’s moeten in het leger dienen en ontwikkelen er al op jonge leeftijd vaardigheden op vlak van besluitvorming en leiderschap. Ze krijgen ook geregeld taken met veel verantwoordelijkheid. Dat draagt bij aan de startup- en ondernemerscultuur van het land.

Import uit VS en Duitsland

Maar Israël importeert ook wapens uit het buitenland. Volgens cijfers van het Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI) kwam 68 procent van de Israëlische wapenimport tussen 2013 en 2022 uit de Verenigde Staten. Nog eens 28 procent kwam uit Duitsland. De ingevoerde wapens worden deels gefinancierd met de 3,3 miljard dollar aan militaire hulp die jaarlijks door de VS wordt verstrekt, en 500 miljoen dollar voor de samenwerking rond raketverdediging.

Sinds het begin van de oorlog tussen Israël en Hamas hebben de VS meer dan vijfduizend MK-84-bommen geleverd - zware munitie met een explosieve lading van bijna een ton. Tegen eind december 2023 had Amerika 230 vrachtvliegtuigen en twintig schepen naar Israël gestuurd met granaten, gepantserde voertuigen en gevechtsmateriaal.

De Amerikaanse militaire hulp aan Israël omvat ook wapens die al jaren door het Pentagon werden opgeslagen in Israël, vermoedelijk voor gebruik door het Amerikaanse leger. De VS hebben Israël toegestaan om een deel van die voorraden te gebruiken in het huidige conflict met Gaza.

Eigenlijk is het zo dat Amerika een deel van die opgeslagen wapens naar Oekraïne heeft gestuurd, waardoor er opslagruimte vrijkwam in Israël voor meer geavanceerde apparatuur. Minder gesofisticeerde munitie die naar Oekraïne wordt verscheept, maakt ruimte voor precisiemunitie uit de VS.

De wapens van Hamas

Als reactie op de Israëlische blokkades heeft Hamas een uitgebreid tunnelcomplex aangelegd onder Gaza, met uitlopers naar Egypte. De meeste wapens van Hamas komen uit Iran. Ze worden via Egypte en de tunnels Gaza binnengesmokkeld.

Daarnaast beschikt Hamas ook over AK-47-machinegeweren uit China en Rusland, en granaten uit Noord-Korea en Bulgarije.

De wereldwijde wapenhandel is vaak schimmig en het is moeilijk te bepalen wie wapens aan wie verkoopt. Een wapen dat in het ene land wordt gemaakt, kan via een of meerdere transferlanden in handen komen van Hamas. En net als bij andere producten is er ook namaak. Hamasstrijders gebruiken verschillende wapenontwerpen uit het Sovjettijdperk die gekopieerd en geproduceerd zijn door China en Iran.

Hamas produceert ook zelf wapens in Gaza. Lokale fabrieken, sommige in de ondergrondse tunnels, produceren mortieren, raketten, geweren en kogels.

En sommige landen, waaronder Rusland, geven Hamas toestemming om hun producten na te maken. Iran traint ingenieurs uit Gaza in ontwerp- en productietechnieken. Ironisch genoeg wordt ook materiaal dat afkomstig is van het puin van gebouwen en apparatuur die door het Israëlische leger zijn vernietigd, in de fabrieken van Hamas gerecycleerd tot wapens.

Zolang Washington politieke en militaire steun blijft geven, zal Israël waarschijnlijk in staat zijn om de uitgeputte voorraden wapens weer aan te vullen. Maar nu Israël een groot deel van Gaza bezet heeft, zal het voor Hamas veel moeilijker worden om te herladen.

-
Terrence Guay is hoogleraar International Business, directeur van het Center for Global Business Studies en hoofd International Programs aan Pennsylvania State University.

Deze analyse verscheen oorspronkelijk bij IPS-partner The Conversation.