Proper water is een luxegoed geworden in Syrië

Berooid door een decennium van oorlog worden arme huishoudens in het noordoosten van Syrië nu geconfronteerd met een verscheurend dilemma - over water.

Water is namelijk zo duur geworden dat gemeenschappen hun schaarse voorraden schoon water moeten opsparen voor bejaarden en kinderen. Volgens waarnemers moeten de meeste mensen dus kiezen tussen vuil water - en het risico op ziekte - of minder drinken en ondervoeding riskeren.

“Vreselijke keuze”

De verouderde watersystemen zijn beschadigd door de oorlog. Noodgedwongen moeten de mensen al jaren vertrouwen op water dat per vrachtwagen wordt geleverd door particuliere bedrijven of hulporganisaties. Maar de stijgende grondstofprijzen als gevolg van de Russische invasie van Oekraïne hebben de situatie verergerd.

Veel inwoners van de steden en dorpen in de regio kunnen zich geen schoon water meer veroorloven. Hulporganisaties hebben gewaarschuwd dat ze mogelijk moeten bezuinigen op de bevoorrading van vluchtelingenkampen, aangezien de logistieke kosten stijgen en de Syrische economie wankelt.

“Mensen worden voor een vreselijke keuze gesteld”, zegt Mohammad Mahmoud, directeur van het Water and Climate Project van denktank Middle East Institute. “Of ze drinken water dat niet behandeld is, of dat niet volgens de juiste normen is behandeld, of ze drinken het niet... en kunnen mogelijk sterven.”

In een enquête van juni, gepubliceerd door onderzoekscentrum REACH, zegt 45 procent van de ongeveer 4600 respondenten uit de regio dat de kosten van water per vrachtwagen een uitdaging zijn. Daardoor moeten ze besparen op andere noodzakelijke aankopen, en minder baden en schoonmaken.

Vieze waterput

In de stad al-Hasakah - een brandpunt van de oorlog - gaf 99 procent van de gezinnen aan dat ze niet voldoende water hadden. Dat is ook het geval voor Huda, een 33-jarige lerares Engels. Maar ze prijst zichzelf gelukkig: ze kan grootste deel van haar water uit een waterput tegenover haar huis halen.

In de zomer staat die echter droog en moet haar familie afhankelijk zijn van water per vrachtwagen om in hun behoeften te voorzien. “Het is meestal vies, maar het is de enige oplossing die we momenteel hebben”, vertelt ze via de telefoon. “We nemen risico's om water uit de tankwagens te halen, maar we moeten eten en koken.”

Een gebrek aan schone waterbronnen, constant geweld en het woestijnklimaat zorgen ervoor dat gemeenschappen in de regio zonder water komen te zitten. Tegelijkertijd drijft de ineenstorting van het Syrische pond de prijs van goederen heeft op, wat de ontberingen erger maakt.

Water als wapen

De rivier de Eufraat, de belangrijkste waterbron in de regio, droogt op. Stroomopwaarts hebben Turkse dammen bovendien het debiet verminderd, zeggen analisten en lokale activisten.

Aan Syrische kant zijn de infrastructuursystemen gebrekkig, lang genegeerd door de centrale overheid en versleten na jaren van oorlog en droogte.

Het waterstation van Alouk - gelegen nabij de Syrisch-Turkse grens - voorziet in normale omstandigheden ongeveer een miljoen mensen in de regio van water. Volgens REACH heeft de installatie tussen augustus 2021 en maart 2022 zo’n 84 procent van de tijd op halve capaciteit gedraaid.

Volgens lokale bronnen wordt het waterstation ingezet in een conflict tussen door Turkije gesteunde facties en de door de VS gesteunde Syrian Democratic Forces (SDF).

“Wanneer ze vechten, wordt ons water afgesloten”, zegt een lokale activist die anoniem wil blijven uit angst voor represailles. Woordvoerders van de door Turkije gesteunde facties en de SDF waren niet bereikbaar voor commentaar.

Twee keer zo duur

Wanneer er geen water meer uit de kraan loopt, nemen de bewoners hun toevlucht tot water per vrachtwagen.

Een gezin van gemiddelde grootte dat afhankelijk is van water per vrachtwagen, moet maandelijks zo’n 150 euro uitgeven aan sanitaire voorzieningen en schoonmaak, en bijna 100 euro aan drinkwater, zegt de activist.

Een gezin dat afhankelijk zou zijn van flessenwater, zou ongeveer 320 euro per maand moeten uitgeven.

“De situatie is tragisch, er heerst echte dorst”, zegt de activist eraan toe.

Hulporganisaties verstrekken gratis water aan vluchtelingen, ontheemden en arme buurten. Maar ook zij worden getroffen door de stijgende prijzen van brandstof, elektriciteit en chemicaliën voor waterbehandeling, stelt Unicef.

“In Syrië betalen we twee keer zoveel als vroeger”, zegt Chris Cormency, adviseur water en klimaatverandering bij het VN-kinderfonds.

"De kosten zijn over de hele lijn gestegen en gezinnen moeten beslissingen nemen”, voegt hij eraan toe. “Mensen gebruiken minder water, dus de hygiënische situatie is minder goed, waardoor ziekten zich kunnen verspreiden.”

Een bron van een hulporganisatie die werkt in de vluchtelingenkampen in het noordoosten van Syrië, zegt dat stijgende brandstofprijzen betekenen dat ze mogelijk de hoeveelheid water die ze per persoon leveren moeten verminderen.

Toch is er lang niet genoeg geld, capaciteit of wil om het probleem met duurzame oplossingen aan te pakken, zegt de hulpverlener. Hij wenste anonimiteit omdat hij officieel niet bevoegd was om met de media te spreken

Meer ziekten

De watercrisis heeft volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) geleid tot een toename van ziekten zoals diarree, ondervoeding en huidaandoeningen in de regio.

Volgens de WHO werden in oktober vorig jaar meer dan tweeduizend gevallen van leishmaniasis - een parasitaire ziekte die huidproblemen veroorzaakt - gemeld door de autoriteiten in al-Hasakah, tegenover 121 in oktober 2020.

De autoriteiten van Al-Hasakah waren niet onmiddellijk beschikbaar om vragen over de watersituatie in de stad te beantwoorden.

Ondertussen vertrouwen de meeste mensen in Raqqa, een stad die aan de oevers van de Eufraat ligt, op de rivier voor drinkwater en om zich te wassen. Ze zijn zich er volledig van bewust dat het voor geen van beide geschikt is, zegt Ammar al-Ahmad, een wetenschapper uit de stad.  “Schoon water wordt minder als prioriteit gezien dan huur, medicijnen en voedsel”, aldus de onafhankelijke onderzoeker.

Filtersystemen om verontreinigd water te reinigen voordat het de consument bereikt, zijn te duur voor veel inwoners van de stad.

De prijzen variëren van 30 tot 200 euro, plus ongeveer 7 euro per seizoen aan onderhoudskosten. Dat is een hoge drempel voor velen in de door oorlog geteisterde stad, zegt Abdallah, de eigenaar van een plaatselijke loodgieterswinkel. Ook hij wil zijn achternaam niet bekendmaken uit angst voor represailles.

“Mensen draaien elke cent om en lijden honger om genoeg te sparen voor een waterfilter”, zegt hij.

De vloeistof die uit de kranen van de stad stroomt, kleurt rood, zegt al-Ahmad. De prijs van gefilterd water is het afgelopen jaar verdubbeld. Gezinnen consumeren flessenwater alsof het medicijnen zijn: ze drinken het alleen als ze ziek zijn en op advies van een arts, voegt hij eraan toe.

“Alleen de rijkste inwoners van de stad gebruiken gezond water”, zegt de onderzoeker.

-

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen bij IPS-partner Thomson Reuters News Foundation