Nieuw VN-klimaatrapport schetst “apocalyptisch” toekomstbeeld

Het nieuwe klimaatrapport is van de hand van werkgroep II van het IPCC, het VN-orgaan dat zich over de wetenschappelijke aspecten van de klimaatverandering buigt. Werkgroep II beoordeelt de impact van de klimaatverandering op mens en natuur, alsook de mate waarin de wereld zich daaraan aanpast. De IPCC-rapporten zijn bedoeld voor politieke leiders en hun beleid.

Het rapport van vandaag laat zien dat het tempo, de omvang en de impact van de door de mens veroorzaakte klimaatverandering snel toenemen, met verwoestende gevolgen. Natuurorganisatie WWF roept naar aanleiding van de resultaten wereldleiders op om de noodklok te luiden en hun klimaatbeloften na te komen. De huidige maatregelen voor adaptatie aan de nieuwe klimaatrealiteit zijn volgens het rapport namelijk ruim onvoldoende.

Apocalypse Now

“Droogte en verzengende hitte, vernietiging van ecosystemen, zwaardere stormen en enorme overstromingen, uitsterven van soorten”, somt Stephen Cornelius, hoofd van WWF voor het IPCC, op in een reactie op het rapport. “Nee, dit is geen opsomming van scènes uit een apocalyptische film. Dit is de inhoud van een gezaghebbend wetenschappelijk rapport waarin de klimaateffecten worden beschreven die nu al een ravage aanrichten op onze planeet en de mensen die er wonen. Onze planeet is in gevaar. Ze wordt naar – en soms over – haar grenzen geduwd, waarbij de meest kwetsbare mensen en ecosystemen het meest te lijden hebben.”

Onvoldoende aandacht geven aan deze zaken is niet zonder risico’s, waarschuwen de auteurs van het rapport. Ze belichten de grenzen van hoe we ons kunnen aanpassen en wat de gevolgen zijn van nog meer verliezen en schade aan onze bestaansmiddelen, het voedsel, de infrastructuur en de natuur: het voortbestaan van kwetsbare gemeenschappen en ecosystemen komt daarmee in gevaar.

Het is de eerste keer dat het concept van verlies en schade (“loss and damage”) is opgenomen in een rapport van het IPCC. Het concept bleek nog een twistpunt op de laatste klimaattop (COP26) in Glasgow. De EU en de VS hielden het been stijf wat betreft de hulp aan landen die te lijden hebben onder de gevolgen van de klimaatverandering. Ze blokkeerden de oprichting van een internationaal rampenfonds dat landen helpt die getroffen worden door bijvoorbeeld droogte, overstromingen of orkanen.

Natuur als bondgenoot

Het rapport benoemt ook vooruitgang in sommige aanpassingen die reeds doorgevoerd zijn. Niet alle extreme gevolgen zijn dus onvermijdelijk. Met snelle maatregelen kunnen we de frequentie en de ernst van de impact van klimaatverandering verder beperken en mensen en ecosystemen helpen zich aan sommige gevolgen aan te passen, stelt WWF in de reactie. Ecosystemen herstellen bijvoorbeeld. Dat maakt dat ze weer hun rol kunnen opnemen als buffer tegen de toenemende effecten van klimaatverandering.

“De natuur kan onze bondgenoot en een cruciale buffer zijn, als we ervoor kiezen haar te herstellen en te beschermen. De wereldleiders moeten de waarschuwingen in dit rapport ter harte nemen. Ze moeten hun klimaatbeloften nakomen en meer investeren om zo veerkrachtiger te worden. Tegelijk moeten ze hun emissies te verlagen om aanpassingen een kans te geven.”

Kwetsbaar België

Dankzij geactualiseerd onderzoek en ontwikkelingen in de wetenschap konden de auteurs van het rapport een meer gedetailleerd inzicht bieden in de manier waarop klimaatverandering regio's en ook specifieke domeinen (zoals landbouwgrond, zoetwater of de oceanen) zal beïnvloeden. Dankzij het regionale perspectief valt bijvoorbeeld duidelijk af te lezen hoe bepaalde steden de komende jaren zullen worden beïnvloed.

Ook in België hebben we de voorbije jaren de effecten al gezien, in de vorm van overstromingen, droogte en hittegolven. De gevolgen hiervan op de samenleving, economie en landbouw zijn zwaar. “Uitstel is niet langer een optie”, reageert Zanna Van Renterghem, vicevoorzitter van de Klimaatcoalitie. “Niets doen kost niet alleen mensenlevens, maar het zal de Belgische economie miljarden kosten en ernstige gevolgen hebben voor toekomstige generaties.”

WWF roept de regeringen van dit land op om grootschalig in te zetten op oplossingen die de natuur aanbiedt. Samen met natuurorganisaties als BOS+ en Natuurpunt heeft het zich recent verenigd in een Biodiversiteitscoalitie die een memorandum heeft opgesteld met aanbevelingen hierrond. De bedoeling is om nauw te gaan samenwerken met ministers en beleidsmakers die verantwoordelijk zijn voor natuur, landbouw, bosbouw en milieu.