COP26 eindigt met gehavend klimaatakkoord

In de namiddag was er al grote overeenstemming over een akkoord, maar India ging dwarsliggen over de passage waarin opgeroepen wordt om steenkool uit te faseren. De Indiase delegatie benadrukte dat rijke landen hun welvaart grotendeels op steenkool hebben opgebouwd, en dat het dus ook het recht heeft dat te doen.

Aanpassing op de valreep

Urenlange discussies tussen groepjes onderhandelaars leverden rond 19 uur een compromis op: het uiteindelijke akkoord vraagt niet langer om een een “phase out” (uitfasering) van steenkool, maar een “phase down”.

Het late manoeuvre heeft veel kwaad bloed gezet bij andere delegaties, en voorzitter Alok Sharma verontschuldigde zich nadrukkelijk voor de manier waarop de laatste uren zijn verlopen. “Ik begrijp de diepe ontgoocheling, maar het is cruciaal dat we dit pakket beschermen”, zei hij.

Doorbraken

Toch eindigt de top met enkele doorbraken. Eerst en vooral scharen de landen zich in het akkoord achter de laatste wetenschap: de meest recente rapporten van het VN-klimaatpanel (IPCC) en het Internationaal Energieagentschap (IEA). De top roept landen daarom op om sneller inspanningen op te voeren, en tegen volgend jaar al met scherpere klimaatbeloften te komen.

Dat betekent dat alle grote uitstootlanden tegen de volgende klimaattop in Egypte al nieuwe plannen moeten voorleggen over hoe ze hun economie in lijn willen brengen met het Klimaatakkoord van Parijs.

Fossiele brandstoffen

Ondanks de ultieme aanpassingen blijven ook de termen “steenkool” en “fossiele brandstoffen” in het akkoord staan. In meer dan dertig jaar van klimaatonderhandelingen zijn die nooit eerder expliciet vernoemd in een onderhandelingstekst, laat staan in een definitief akkoord.

De omschrijving was de voorbije dagen al afgezwakt onder druk van landen als Australië, Saoedi-Arabië en Rusland: landen worden opgeroepen om het gebruik van “unabated coal” af te bouwen - steenkool waarvan de uitstoot niet opgeslagen worden. En er wordt enkel nog gevraagd om , “inefficiënte” steun aan fossiele brandstoffen te stoppen.

Spelregels

Een andere belangrijke verwezenlijking is de zogenaamde “Paris Rulebook”: een overeenkomst over de concrete spelregels in de uitvoering van het Klimaatakkoord van Parijs. Alle landen zullen vanaf 2024 op een transparante manier gedetailleerde gegevens moeten rapporteren over hun emissies.

En er is eindelijk een akkoord over de wereldwijde emissiehandel, waarin enkele belangrijke achterpoortjes gesloten zijn.

Hulp aan arme landen

Waar COP26 de verwachtingen niet kan waarmaken, is op het vlak van klimaatfinanciering: hulp aan andere landen om hun uitstoot te verminderen en zich te wapenen tegen de klimaatverandering. Rijke landen beloven wel om die klimaatfinanciering te verdubbelen tegen 2025.

Maar op het vlak van “loss and damage”, hulp aan landen die te lijden hebben onder de gevolgen van de klimaatverandering, hielden de EU en de VS het been stijf. Ze blokkeerden de oprichting van een internationaal rampenfonds dat landen helpt die getroffen worden door bijvoorbeeld droogte, overstromingen of orkanen.

Ook hier wordt al uitgekeken naar COP27 volgend jaar in Egypte. “Het is een COP in Afrika, dus adaptatie zal er een centraal thema zijn”, zegt de Egyptische onderhandelaar Mohamed Nasr. Aanpassing aan de klimaatverandering kost sommige Afrikaanse landen nu al 10 procent van hun bruto binnenlands product.