Arabische landen laten door oorlog verscheurd Jemen in de steek

Jemen wordt wel genoemd als het minst gefortuneerde land in een met olie gezegende regio. Toen Noord- en Zuid-Jemen in mei 1990 samensmolten tot één land dat de Republiek Jemen inluidde, schreef een Britse krant sarcastisch: “Twee arme landen zijn nu één arm land.” De Verenigde Naties categoriseren het land als een van de 46 minst ontwikkelde landen (de zogenoemde LDC’s): sterk afhankelijk van humanitaire hulp en vechtend voor economisch voortbestaan.

Maar het is vooral het langdurige conflict met de buurlanden en een burgeroorlog aan het thuisfront die enorme verwoestingen hebben aangericht aan het land, dat volgens de VN getroffen wordt door “de ergste humanitaire ramp ter wereld”.

De VN-Kinderorganisatie Unicef zei vorige week dat al meer dan tienduizend kinderen zijn gedood of verminkt sinds de escalatie van het conflict tussen een pro-regeringscoalitie onder leiding van Saudi-Arabië enerzijds en Houthi-rebellen anderzijds. Dit staat gelijk aan vier gewonde of gedode kinderen per dag. En dit zijn nog slechts de incidenten die de VN hebben kunnen verifiëren – het werkelijke cijfer ligt “waarschijnlijk veel hoger”.

15 cent per persoon per dag 

Nu de escalatie zijn achtste jaar ingaat en het einde nog niet in zicht is, “worden miljoenen Jemenitische burgers geconfronteerd met wijdverbreide ellende”, zo stelt de humanitaire organisatie Oxfam in een nieuw rapport.

“De wereld mag niet wegkijken terwijl Jemen lijdt”, zegt Jemen-expert bij Oxfam Ferran Puig. “Het hulpprogramma voor dit jaar is momenteel voor 70 procent ondergefinancierd. Daardoor is er slechts 15 cent per dag per persoon beschikbaar voor wie hulp nodig heeft. Het is dus cruciaal dat landen die Jemen steunen hiermee doorgaan, anders zullen miljoenen mensen vreselijk lijden.”

Op een conferentie voor Jemen op 16 maart, mede georganiseerd door de Verenigde Naties en de regeringen van Zweden en Zwitserland, kwamen slechts van 36 donoren – van in totaal 193 VN-lidstaten – toezeggingen voor hulp, voor in totaal iets minder dan 1,3 miljard dollar.

Nauwelijks Arabische donoren 

Tijdens een persconferentie van de VN een dag later, op 17 maart, ging het over het pijnlijke gebrek aan Arabische donoren – van de 36 donorlanden komt alleen Koeweit uit de regio.

Op de vraag of de secretaris-generaal teleurgesteld was, zei VN-woordvoerder Stephan Dujarric: “We kunnen niet zeggen waarom bepaalde landen meer geven, en andere landen niets; je zult het ze zelf moeten vragen.”

Dujarric vertelde dat Martin Griffiths, de speciale VN-gezant voor Jemen, teleurgesteld was over het feit dat bepaalde landen niets doneren. “Zo’n toezeggingsconferentie is er om de behoefte te benadrukken en mensen te motiveren om te geven. Maar het is niet zo dat landen niet ook ná de conferentie nog kunnen doneren. Dus we hopen van harte dat de landen dit alsnog besluiten te doen.”

Op de vraag of Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten, die bij het conflict betrokken zijn, een morele verplichting hebben om geld te doneren, zei Dujarric: “Wij geloven dat er op mondiaal niveau een morele verplichting is voor eenieder die de middelen heeft om hulp te bieden aan wie dat nodig heeft. Er bestaat over de hele linie een verplichting tot wereldwijde solidariteit.”

Burgerslachtoffers

Ondertussen waarschuwt het Oxfam-rapport dat de prijs die wordt betaald voor de oorlog in Jemen steeds hoger is, nu het conflict al acht jaar duurt en het aantal burgerslachtoffers sterk toeneemt. Sinds oktober 2021 is het aantal burgerslachtoffers verdubbeld, tot ruim 14.500. In die maand werd het VN-orgaan dat toezicht houdt op schendingen van het internationaal humanitair recht in Jemen, verwijderd.

Nog een jaar oorlog zal de burgers onvoorstelbaar veel leed brengen, stelt het rapport. Op dit moment lijden 17,4 miljoen mensen honger. Dat zal tegen het einde van het jaar waarschijnlijk oplopen tot 19 miljoen, zo’n 62 procent van de bevolking. Driekwart van de bevolking heeft dringend humanitaire hulp nodig.

De crisis in Oekraïne, zegt Oxfam, heeft de situatie verergerd vanwege brandstoftekorten en de gestokte aanvoer van graan en zonnebloemolie. Jemen importeert 42 procent van zijn graan uit Oekraïne en de prijzen beginnen al te stijgen. In hoofdstad Sana’a is brood naar verluidt al 35 procent duurder geworden sinds de Russische inval.

Basisvoorzieningen

Ferran Puig van Oxfam: “Na zeven jaar oorlog zijn Jemenieten wanhopig op zoek naar vrede. In plaats daarvan worden ze geconfronteerd met nog meer dood en verderf. Geweld en honger nemen toe en voor miljoenen mensen zijn de basisvoorzieningen die hun gezin nodig heeft, onbereikbaar.”

Nu al kunnen mensen vaak niet voldoende water oppompen om hun gewassen te irrigeren, vertelt Puig. In afgelegen gebieden waar mensen afhankelijk zijn van drinkwater per vrachtwagen, kunnen ze verhoogde prijzen niet betalen. Dat betekent dat ze water moeten drinken dat niet veilig is. 

Veel boeren kunnen het niet meer betalen om hun producten naar markten te vervoeren, waardoor prijzen van verse producten nog verder stijgen. Bussen en motortaxi’s worden onbetaalbaar, waardoor vervoer naar zorgdiensten andere basisvoorzieningen onbereikbaar wordt.

Zorginstellingen kunnen in de problemen komen door tekorten aan brandstof. Stadsbewoners hebben te maken met stroomuitval van 10 tot 12 uur per dag. En veel overheidsmedewerkers zijn sinds eind 2016 niet meer betaald. 

“En door de enorme devaluatie van de valuta is het kleine inkomen dat mensen hebben elke dag minder toereikend, waardoor hulporganisaties gedwongen worden om meer geld te sturen om kwetsbare gezinnen te ondersteunen.”

Jemenieten worden gedwongen om op elke mogelijke manier het hoofd boven water te houden. Mensen komen zo in een cyclus van schulden terecht; steeds vaker moeten ze zelfs bedelen, zo blijkt uit het rapport.

“Jemen heeft dringend een duurzame vrede nodig, zodat mensen hun leven en bestaansmiddelen weer kunnen opbouwen. Zonder vrede zal de cyclus van ellende doorgaan. Tot die tijd is adequate financiering voor humanitaire hulp cruciaal”, besluit Puig.