Somaliland zoekt toeristen

Berbera is de grootste havenstad van Somaliland. Van hieruit worden kostbaarheden als Arabische gom, kruiden en wierook uitgevoerd. Berbera ligt aan de Golf van Aden, tegenover Jemen, en is een van de oudste steden van Somalië en de Hoorn van Afrika.

Het historische centrum van Berbera is een toonbeeld van de rijke, pre-twintigste eeuwse Ottomaanse architectuur met wijken waar ooit een bloeiend verkeer bestond tussen Arabische, Indiase en Joodse handelsgemeenschappen.

Volgens sommigen is het een geknipte plek om in aanmerking te komen als Unesco Werelderfgoed, was het niet dat Somaliland politiek nog steeds als een onderdeel wordt gezien van Somalië, een land dat de Overeenkomst voor het Werelderfgoed uit 1972 niet ratificeerde. En ondertussen brokkelen de gebouwen snel af, zodat er voor de Unesco binnenkort misschien niets meer over is om in overweging te nemen als nieuwkomer op hun lijst.

Waardevolle rotskunst

“Verwaarlozing en een gebrek aan besef van de waarde bij de Somalilanders maken het probleem nog erger”, zegt Jama Musse, directeur van het Rode Zee Cultuurcentrum in Somalilands hoofdstad Hargeisa. “Ik ben niet op de hoogte van plannen voor het restaureren van erfgoed. Als die er niet snel komen, zal er weldra niets meer overblijven.”

Het historische centrum van Berbera is niet de enige site die bedreigd wordt. Zo'n 100 kilometer meer westwaarts liggen de grotten van Laas Geel. “Dit is een van de meest belangrijke en waardevolle sites voor rotskunst in Oost-Afrika en dat om minstens twee redenen”, zegt Xavier Gutherz, die het team Franse archeologen heeft geleid dat in 2002 Laas Geel heeft ontdekt. “De grote hoeveelheid muurtekeningen en de kwaliteit van de uitvoering ervan. De manier waarop dieren en menselijke figuren zijn uitgebeeld, is bijzonder origineel.”

Sommige van de vijf- tot tienduizend jaar oude rotstekeningen zijn momenteel al onherkenbaar geworden omdat ze niet beschermd worden tegen menselijke en dierlijke activiteit.  

Internationale erkenning

“Er is geen geld om de site te beheren, ons departement toerisme is zeer klein”, zegt Abdisalam Mohamed die in een gammel kantoortje werkt dat toebehoort aan het ministerie van Toerisme van Somaliland in Hargeisa.

Somaliland is nog steeds niet erkend door de internationale gemeenschap sinds het zich meer dan 25 jaar geleden na een burgeroorlog onafhankelijk verklaarde van Somalië. De regering werkt met een klein budget en is niet in staat om toegang te krijgen tot internationale financiering of leningen.

Het uitbouwen van een toeristische infrastructuur is in deze omstandigheden gewoon geen prioriteit. Daarom kunnen veel van de historische trekpleisters van Somaliland verloren gaan, en daarmee meteen ook de basis van een mogelijke toeristische industrie die de economie zou kunnen versterken en de groei en het perspectief van deze wannabe-natie veranderen.

850 kilometer kust

Bovenop het onzorgvuldig onderhoud van de historische sites is er nog een toeristisch potentieel dat Somaliland op de kaart zou kunnen plaatsen: 850 kilometer kustlijn, amper ontwikkeld.

“Er is weinig of geen infrastructuur ter hoogte van onze kusten, dat zou beter moeten worden uitgebouwd”, zegt Georgina Jamieson die een strategische studie maakte over het toeristische potentieel van Somaliland als sleutel van duurzame economische groei voor het land. “We hebben geconcludeerd dat de historische sites de grootste troef zijn voor Somaliland om op korte termijn winsten te genereren.”

Somaliland kan toeristen ook een onderdompeling in de nomadische en pastorale tradities van het land aanbieden, de islamitische geschiedenis met de ruïnes van Masjid al-Qiblatayn in het kustdorp Zeila, een van de weinige oude moskeeën met twee mihrabs, gebedsnissen die de richting van Mekka aanduiden, de kamelenmarkt van Hargeisa, en verder imposante natuur en prachtige panorama's.

Waakzaamheid

Maar zelfs met zoveel moois in de aanbieding is het aantrekken van westerse toeristen een heuse opdracht. De meeste regeringen geven immers een negatief reisadvies over Somaliland of roepen minstens op tot waakzaamheid.

Ondanks alle uitdagingen waar Somaliland voor staat, is misdaad hier nochtans eerder uitzonderlijk. De laatste terroristische aanslag dateert van 2008. Een gewapende escorte wordt soms aangeraden voor bezoeken buiten de hoofdstad, maar volgens de meesten is dat eerder omdat de regering vreest dat een incident met westerse toeristen de kansen op een internationale erkenning zou inperken, dan voor reële dreiging.

"Somaliland wordt op dezelfde lijn geplaatst als Syrië en Jemen. Dat betekent dat hotelgroepen niet geïnteresseerd zijn om hier te ontwikkelen. Buitenlandse investeerders blijven liever weg," zegt Jim Louth van reisorganisatie Undiscovered Destinations die toeristen begeleidt op een reis door Somaliland.

“De eerste stap om toeristisch iets te kunnen uitbouwen is de internationale erkenning”, zegt Musse. “De wereld kent ons op dit moment niet.” Volgens hem heeft dit als gevolg dat toeristen niet weten tot wie ze zich moeten wenden, laat staan wie zich verantwoordelijk zou voelen mocht er iets misgaan.

Ethiopië interessante markt

Een klein lichtpunt komt van buurland Ethiopië. “Het land heeft gigantisch veel inwoners en kan dus een grote markt voor ons worden”, zegt Mohammed Abdirizak die een reisbureau runt in Hargeisa en onder meer safari’s in Somaliland organiseert.

Ethiopië wordt beschouwd als een van de snelst groeiende economieën ter wereld met een populatie die tegen 2037 naar verwachting 127 miljoen mensen zal tellen. “Veel Ethiopische middenklassers gaan op reis naar Kenia of Djibouti terwijl ze even goed naar hier kunnen komen”, zegt Abdirizak.

“Somaliland zou ook kunnen profiteren van het toenemende aantal toeristen dat Ethiopië zelf aantrekt”, zegt Mark Rowlatt, een 56-jarige toerist die het reisadvies met een korrel zout neemt. Hij logeert in het Oriental Hotel in Hargeisa en stippelt een reisplan uit om Somaliland te bezoeken nadat hij Ethiopië al heeft aangedaan. Achter hem hangen posters met oogverblindende foto’s van de kusten en historische sites van Somaliland en de banner “Schitterend Somaliland – de nieuwste toeristische bestemming in Afrika.”