China en Thailand spelen pingpong met Oeigoeren

De Oeigoeren strijden al decennialang tegen de Chinese overheersing. Veel activisten zijn gevangengezet of verbannen.

Oeigoeren en andere minderheden worden zeer beperkt in hun mogelijkheden om naar het buitenland te reizen voor "religieuze studie en pelgrimage", onthulde Human Rights Watch (HRW) in een nieuw rapport op 13 juli. Een procedure om snel een paspoort te krijgen, dat China twaalf jaar geleden introduceerde, geldt niet voor minderheden. "De Chinese autoriteiten moeten dit uiterst discriminerende paspoortsysteem ontmantelen", zegt Sophie Richardson, de Chinadirecteur van HRW.

"De restricties schenden de vrijheid van geloof door het religieuze minderheden moeilijk of onmogelijk te maken om buiten China op bedevaart te gaan", aldus Richardson.

Uitzetting

Eerder deze maand gaf HRW ook al een verklaring uit als protest tegen de uitzetting van Oeigoeren uit Thailand. Ook de Turkse regering protesteerde, en er waren protesten voor de Chinese ambassade en het Thaise consulaat in Turkije.

De Oeigoeren zijn een Turks volk. Ze wonen in de Oeigoerse Autonome Regio Xinjiang in West-China, meer dan drieduizend kilometer van Beijing, maar hun gebied staat ook bekend als Oost-Turkestan. Er zijn ongeveer 15 miljoen Oeigoeren in de regio, voornamelijk moslims.

De uitzetting van de Oeigoeren was een schending van hun veiligheid, zei Alim A. Seytoff, voorzitter van de Uyghur American Association in Washington (UAA). "Steeds meer Oeigoeren ontvluchten de zware repressie in Oost-Turkestan, maar Beijing oefent druk uit om ze te laten terugkeren. Regeringen en internationale organisaties moeten niet toestaan dat China de mensenrechten veronachtzaamt."

Boerkaverbod

Er wordt ook gezegd dat Oeigoeren op andere manieren belemmerd worden in hun geloofsuitoefening. Zo zouden lokale overheden de Oeigoerse studenten, ambtenaren en partijleden waarschuwen om niet te vasten, religieuze activiteiten bij te wonen of moskeeën te betreden. In januari is de boerka verboden. "Het is niet nieuw", zegt Greg Fay van de UAA. "Alleen werden de restricties de afgelopen jaar strikter."

Volgens China is er geen onderdrukking. Staatspersbureaus benadrukken juist dat de regering de mensen ondersteunt in hun geloofsuitoefening door maaltijden te verstrekken en de orde te bewaren.

Streng optreden

De Oeigoeren hebben al lang een getroubleerde relatie met Beijing, al sinds de oprichting van de Chinese staat in 1949. China heeft miljoenen Chinese kolonisten naar de provincie gestuurd om te zorgen dat de Oeigoeren een minderheid worden.

De laatste jaren hebben de Oeigoeren teruggeslagen met aanslagen, waarna de overheid afgelopen jaar bezwoer om nog strenger op te treden tegen "separatisme, religieus extremisme en terrorisme". De nieuwe ontwikkelingen passen daarbij, zegt Sean Roberts, hoogleraar in Washington. "Volgens mijn interpretatie is het deel van een beleid van het tegengaan van extremisme. Ik denk dat veel lokale ambtenaren extremisme en islam bij elkaar horen."

Sommige Oeigoeren proberen te vluchten naar Turkije. Turkije heeft er sinds 1949 duizend opgevangen. Anderen proberen te ontkomen naar Aziatische buurlanden. In 2009 stuurde Cambodja nog twintig Oeigoerse asielzoekers terug, om twee dagen laten een handelsverdrag met China te tekenen.