Verkrachtingszaak VN-diplomaat slechte reclame voor diplomatieke onschendbaarheid

Wanneer VN-diplomaten worden beschuldigd van misdrijven - van verkeersovertredingen tot zware criminele feiten zoals seksueel misbruik - vermijden ze vervolging en rechtszaken onder het mom van diplomatieke onschendbaarheid.

Het is een privilege dat diplomaten over de hele wereld ten deel valt.

Zo waren er in de jaren 1970 en 1980 er diplomaten uit verschillende financieel noodlijdende lidstaten die plots de geldkraan toegedraaid zagen. Ze waren niet langer in staat hun huur, telefoon- en elektriciteitsrekeningen te betalen. Zelfs hun lidmaatschapsgelden van de VN bleven achterwege.

Huisbazen, die soms bittere conflicten uitvochten met huurders over onbetaalde huur en schade aan hun appartementen, vermeden daarom diplomaten als huurders, omdat ze worden beschermd door diplomatieke onschendbaarheid. Daardoor konden ze niet voor de vrederechter geroepen worden om kleine vorderingen af te dwingen.

Minstens één huisbaas van een flatgebouw in New York City - waar het hoofdkwartier van de VN gevestigd is - had een bord opgehangen met de tekst: “Honden en diplomaten niet welkom”.

“Persona non grata”

Maar vorige week ging het om een ernstiger vergrijp. Een diplomaat uit Zuid-Soedan, geaccrediteerd bij de VN, werd door een buurvrouw in een flatgebouw in Manhattan beschuldigd van verkrachting.

Hij beriep zich op zijn diplomatieke onschendbaarheid om vervolging door de New Yorkse politie te vermijden.

De immuniteit kan alleen worden opgeheven door het land dat de diplomaat bij de VN heeft geaccrediteerd, Zuid-Soedan in dit geval. De VS kunnen de gezant wel persona non grata (PNG) verklaren.

In de internationale diplomatie is PNG een status die door een gastland wordt toegepast op buitenlandse diplomaten om hun bescherming van diplomatieke immuniteit tegen arrestatie en vervolging op te heffen.

Maar Zuid-Soedan was hen een stap voor: het riep de diplomaat terug.

Schade beperken

In een brief van het Ministerie van Buitenlandse Zaken en Internationale Samenwerking van Zuid-Soedan van 25 augustus, waarvan een kopie werd verkregen door IPS, staat: “Het is met spijt dat onze diplomaat betrokken was bij een vermeend verkrachtingsincident met een van de inwoners van New York City.”

“Het ministerie van Buitenlandse Zaken en Internationale Samenwerking nam het besluit om de diplomaat in kwestie onmiddellijk terug te roepen, in afwachting van een volledig onderzoek door een gespecialiseerde commissie. De diplomaat in kwestie is nu terug in Zuid-Soedan en is geschorst in afwachting van de uitkomst van dit onderzoek.”

In de brief staat ook dat het ministerie van Buitenlandse Zaken “van deze gelegenheid gebruik wil maken om het standpunt van de regering van Zuid-Soedan, en ook het ministerie van Buitenlandse Zaken, te herhalen dat seksueel wangedrag in welke vorm dan ook afschuwelijk is en volkomen onaanvaardbaar.”

“Het mandaat van onze buitenlandse missies is tweeledig: De belangen van Zuid-Soedanese burgers in het buitenland beschermen en sterke bilaterale betrekkingen met onze gastlanden bevorderen”, stelt de brief verder. “Het is betreurenswaardig dat in dit vermeende geval dit laatste in gevaar is gebracht. We zijn vastbesloten om nauw samen te werken met de relevante Amerikaanse autoriteiten om passende maatregelen te nemen, naar aanleiding van de uitkomst van de onderzoeken.”

“Het ministerie van Buitenlandse Zaken, en bij uitbreiding de regering van Zuid-Soedan, is solidair met slachtoffers van seksueel geweld van overal en zet zich in om iedereen die het risico loopt op seksueel geweld te blijven beschermen.”

Geen excuus voor straffeloosheid

Antonia Kirkland van de feministische organisatie Equality Now is “verheugd” dat Zuid-Soedan erkent hoe ernstig deze beschuldigingen van verkrachting tegen een van zijn VN-diplomaten zijn.

Ze benadrukt dat de status van een persoon - ongeacht of het een diplomaat, een staatshoofd, een royalty of een VN-medewerker is - geen excuus mag zijn voor straffeloosheid. Evenmin mag het volgens haar misbruikt worden om iemand te beschermen tegen justitie als hij of zij een daad van seksueel geweld heeft gepleegd of een ander ernstig misdrijf.

“In gevallen van seksueel geweld mag geen beroep worden gedaan op diplomatieke onschendbaarheid en moeten beschuldigingen effectief worden onderzocht en vervolgd, en veroordeelde daders worden gestraft”, zegt Kirkland. “Het is ook van cruciaal belang dat slachtoffers worden ondersteund en de gerechtigheid krijgen die ze verdienen.”

Als het onderzoek de beschuldigingen van verkrachting als geloofwaardig bestempelt, moet Zuid-Soedan de rechtsstaat handhaven en ervoor zorgen dat de zaak voor de rechter komt, zegt ze.  En als hij schuldig wordt bevonden, ervoor zorgen dat hij overeenkomstig wordt gestraft.

Gevraagd naar de beschuldigingen zei VN-woordvoerder Stephane Dujarric op 23 augustus op een persconferentie: “We zijn ons hiervan bewust. We hebben de persberichten gezien. Dit is voor alle duidelijkheid een kwestie die te maken heeft met een lid van het corps diplomatique, niet met iemand die voor de Verenigde Naties werkt. Ik denk dat er al vroeg een verkeerde berichtgeving over was.

“Ik denk dat elke vermeende verkrachting of aanranding volledig moet worden onderzocht. Dit is een specifieke kwestie tussen de lidstaat en de Amerikaanse regering, maar we zullen het in de gaten houden”, voegde hij eraan toe.