Nieuwe "malariascanner" toont resultaat in een oogwenk

Malaria uitroeien is een van de Duurzame ontwikkelingsdoelstellingen (SDG’s) die de Verenigde Naties nastreven tegen 2030.

Volgens de strategische nota van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) over malaria, wordt een afname beoogt van malariadoden van 75 procent tegen 2025 en met minstens 90 procent tegen 2030.

In 2021 bleek echter dat zowel het aantal gevallen van malaria als de slachtoffers van deze ziekte te hoog liggen om deze doelstelling te halen. Volgens Abdisalan Noor, hoofd strategie bij de WHO, was er bij de lancering van het Malariarapport 2022 88 procent kans dat de gewenste doelen niet zouden worden gehaald.

Infrarode handtekening

Onderzoekers uit Australië en Brazilië hebben recent echter een spectrometer ontwikkeld die in verbinding staat met een smartphone. Gedurende ongeveer vijf seconden schijnt die infrarood licht op de oren, armen of vingers van een persoon om op die manier veranderingen in het bloed te detecteren die worden veroorzaakt door malaria.

Ze hopen dat het toestel zal kunnen ingezet worden voor snellere malariascreening.

“Als we op die manier asymptomatische patiënten kunnen opsporen, kunnen zij sneller worden behandeld en kan overdracht naar anderen worden voorkomen”, zegt Maggy Lord, hoofdauteur van het onderzoek, gepubliceerd op 7 december in PNAS Nexus.

“Via de lichtstraal op het lichaam wordt er een infrarode handtekening gedetecteerd door een smartphone of een computer”, zegt Lord, als onderzoeker verbonden aan de Universiteit van Queensland. “Deze infrarode handtekening is een reflectie van wat er aanwezig is in het bloed van een persoon. Malaria beïnvloedt de rode bloedcellen en veroorzaakt er structurele en chemische veranderingen — dit is wat zichtbaar wordt in de handtekening.”

Australisch-Braziliaanse samenwerking

Aan de hand van algoritmes worden mensen met malaria onderscheiden van mensen die niet geïnfecteerd zijn. “Het resultaat is in real time af te lezen”, legt ze uit.

“De spectrometer kost ongeveer 2500 dollar, maar er moeten nadien geen stalen worden behandeld en er is ook geen reagens nodig, dus kan één meettoestel ongeveer duizend mensen per dag screenen”, zegt Lord.

Het toestel is het resultaat van een samenwerking tussen de Universiteit van Queensland in Australië en het Braziliaanse Instituto Oswaldo Cruz.

De technologie zou mogelijks in een latere fase ook kunnen helpen om ziekten zoals zika en dengue bij mensen zonder zichtbare symptomen te ontdekken.

“Met de nodige fondsen willen we dit concept verder bestuderen en uitbreiden naar andere gebieden, vooraleer we het meettoetsel aanbevelen voor klinisch gebruik. We zullen in eerste instantie ons onderzoek verbreden via een samenwerking met partners in Kenia en Tanzania”, zegt Lord.

247 miljoen gevallen van malaria

Het Malariarapport 2022 benadrukt ook de noodzaak van investeringen in nieuwe hulpmiddelen en de versterking van gezondheidssystemen. In 2021 vielen er naar schatting wereldwijd 619.000 doden en waren er 247 miljoen gevallen van malaria. 95 procent van de zieken en 96 procent van de malariadoden vielen in Afrikaanse landen, maar ook in Zuidoost-Azië waren er malariaslachtoffers te betreuren, met name in India. In 2021 werd er ook een toename van malaria opgetekend in Bangladesh, de Democratische Volksrepubliek Korea en in Indonesië.

“Snelle diagnostiek zal een sleutelrol spelen bij de beheersing en de vroege detectie van uitbraken van malaria, en het uiteindelijk onder controle krijgen van de ziekte. Daarom zijn er dringend nieuwe en innovatieve diagnostische hulpmiddelen nodig”, zegt Jane Achan, onderzoeksadviseur bij het Malaria Consortium. “Er is nog steeds een sterke bedreiging en de huidige middelen om malaria op te sporen zijn niet altijd even efficiënt”, zegt ze. Achan is zelf niet betrokken bij het onderzoek maar zegt uit te kijken naar het verdere vervolg ervan dat nog zal moeten aantonen of en hoe de meettoestellen kunnen worden ingezet in de gezondheidsinstellingen.

-

Dit artikel is eerder verschenen bij IPS-partner SciDev.net