Klimaatklok tikt sneller voor atollen in Pacific

De zeespiegel stijgt sneller dan verwacht, bleek vorige maand nog uit een nieuwe studie in Nature Communications. De auteurs baseerden zich op nieuwe meetmethodes.

Het meest kwetsbaar zijn de Pacifische Eilandstaten en Territoria (PICT) plus acht Aziatische landen: Bangladesh, China, India, Vietnam, Indonesië, Thailand, de Filipijnen en Japan, stelt het rapport. Andrew Jones, directeur van divisie Geowetenschap, Energie en Maritiem bij de Pacifische Gemeenschap (SPC), de belangrijkste wetenschappelijke en technische organisatie in de Pacific, ziet de toekomst van de eilanden in deze regio dan ook niet rooskleurig in.

IPS: De 57 kleine eilandstaten kunnen verdwijnen als gevolg van zeespiegelstijging en natuurrampen. Reageert de internationale gemeenschap hier adequaat op?

Andrew Jones: “Een belangrijk punt is dat de meest kwetsbare landen vier atol-naties zijn: de Malediven, Marshalleilanden, Kiribati en Tuvalu. Deze landen liggen maar enkele meters boven zeeniveau en hebben geen hooggelegen gebieden. Sommige andere landen hebben zowel bewoonde atollen als vulkanische eilanden, of ze zijn onderdeel van een ander land."

“Deze atol-naties zullen onbewoonbaar worden, lang voordat ze “verdwijnen” door zeespiegelstijging en natuurrampen. Het beeld dat de zeespiegel stijgt zoals in een badkuip, en dat we kunnen wachten tot het land onderloopt, is veel te simplistisch – en gevaarlijk."

“Zelfs een relatief kleine stijging van de zeespiegel leidt tot meer overstromingen; het basisniveau van de natuurlijke golfslag in de Pacific verandert daardoor. De overstromingen die daarvan het gevolg zijn, zijn schadelijk voor de zoetwatervoorraden en gewassen.”

Is het Decennium voor Oceaanwetenschap voor Duurzame Ontwikkeling van de Verenigde Naties (2021-2030) een stap in de goede richting?

“Het VN-decennium is zeker een stap in de goede richting. Hoe meer gedetailleerde, nauwkeurige wetenschappelijke data we hebben, hoe meer zekerheid we in modellen kunnen leggen. En hoe beter we beleidsmakers kunnen informeren als het gaat om mitigatie en aanpassing.

“De reactie op de klimaatcrisis waar de Pacifische eilandstaten mee te maken hebben, is echter onvoldoende. De leiders van deze eilanden gebruikten de term “crisis” onlangs. Er zijn ambitieuze aanpassingsmaatregelen nodig om te voorkomen dat deze landen onbewoonbaar worden. Landen zoals de Marshalleilanden, zullen daarvoor misschien hogere eilanden moeten bouwen.

“De toekomst van deze eilanden hangt ook af van de internationale focus op mitigatie en hoe de internationale gemeenschap zich inzet voor de klimaatdoelen van het Akkoord van Parijs. In deze context is het VN-decennium niet genoeg. De kleine eilandstaten kunnen niet tien jaar wachten op een betere database, voordat ambitieuze maatregelen worden genomen.”

Wat zijn de belangrijkste dreigingen?

“De regio is sterk afhankelijk van de oceaan als bron van dierlijke eiwitten. De klimaatverandering heeft gevolgen voor de visserij en opent nieuwe debatten over de vraag welke gebieden precies tot de internationale wateren behoren, en welke niet."

“De Pacific zelf is duidelijk over wat internationale wateren zijn. De soevereiniteit van de landen hier staat niet ter discussie, ongeacht de geografische veranderingen die het gevolg kunnen zijn van klimaatverandering. Pacifische leiders stellen dat gebieden die nu onder territoriale wateren vallen, in de toekomst geen internationale wateren kunnen worden."

“Het internationale wettelijk instrument dat gebruikt wordt om deze grenzen vast te stellen – de VN-conventie inzake de Wet van de Zee - is echter niet duidelijk op dit punt. Daarom wordt momenteel een studie uitgevoerd naar de kwetsbaarheid voor de zeespiegelstijging van de ‘basispunten’, de locaties op land op basis waarvan de maritieme grenzen worden bepaald.”

Hoe ziet de toekomst van de kustvisserij eruit? Welke impact heeft de klimaatverandering?

“Hoewel de klimaatverandering invloed kan hebben op de kustvisserij, is het misschien goed te benadrukken dat dit los staat van gesprekken over de internationale wateren. Oceaanvisserij is grensoverschrijdend en die sector zal in dit verband meer geraakt worden. Deze visserij is een bron van proteïnen, maar ook de hoeksteen van de export in de Pacific."

“De laatste wetenschappelijke modellen suggereren dat de geografische spreiding van tonijn in de toekomst kan veranderen, wat kan leiden tot een afname van de tonijnvangst in de exclusieve economische zones van sommige landen. Het kan ook leiden tot een relatieve toename van tonijn in de internationale wateren, uitgaand van de huidige maritieme grenzen."

“Dat kan significante gevolgen hebben voor de fragiele economieën van sommige eilandstaten, en daarmee voor alle ontwikkelingsaspecten. Daarom zijn over de verdeling van de rechten op zee bij bepaalde klimaatscenario’s, momenteel gesprekken gaande.”