China's nieuwe klimaatambitie is een game changer

In september verraste Xi Jinping vriend en vijand met de aankondiging dat de Chinese uitstoot van China nog voor 2030 zal pieken, en dat zijn land netto klimaatneutraal wil zijn voor 2060.

Cynici begonnen onmiddellijk zijn motieven in twijfel te trekken. Aast Xi op de enorme markt voor hernieuwbare energiebronnen? Probeert hij de Amerikaanse president Trump, die de klimaatwetenschap in twijfel trekt en volop de steenkoolsector steunt, in een kwaad daglicht te stellen? Of probeert hij de aandacht af te leiden van interne mensenrechtenkwesties en Hong Kong, of de beschuldigingen tegenover China in de coronacrisis ? Of probeert hij zichzelf te profileren als wereldleider op het gebied van milieuaangelegenheden?

Opmerkelijke bocht

Weinigen lijken ervan uit te gaan dat president Xi de aankondiging deed omdat hij zich oprecht zorgen maakt over de gevolgen van klimaatverandering voor China en de rest van de planeet.

Hoe dan ook: de nieuwe Chinese doelstellingen zijn alleszins een opmerkelijke bocht. Hoewel er recent positievere uitspraken waren, beschouwden China en de andere groei- en ontwikkelingslanden de klimaatverandering tijdens de opeenvolgende klimaatonderhandelingen altijd als de verantwoordelijkheid van de oude industrielanden.

De industrielanden van de EU, de VS en Japan hadden opwarming van de aarde veroorzaakt door fossiele brandstoffen te verbranden, betoogden ze, dus het was aan hen om de crisis op te lossen. De leiders van de ontwikkelingslanden daarentegen hadden als eerste zorg de levensstandaard van hun burgers verhogen, en zouden zich later wel zorgen maken over hun eigen CO2-uitstoot.

Ook een Chinees probleem

Toch was dat nooit het hele verhaal. Chinese wetenschappers hadden hun leiders er al lang op gewezen dat de toekomst van het land net zo somber was als die van enig ander land in de wereld als de klimaatverandering niet onder controle kon gehouden worden – en snel.

Als de gletsjers op de Himalaya en het Tibetaanse plateau verdwijnen, drogen ook de grote rivieren op die de Chinese landbouw voeden. Tyfoons zullen regelmatig het dichtbevolkte zuiden bedreigen en de woestijnen in het noorden zullen groeien. Meer recent begint de snel stijgende zeespiegel de economische grootmacht van Sjanghai en een groot deel van de laaggelegen kusten met overstroming te bedreigen.

Bovendien is het sinds de Olympische Spelen in Peking in 2008 duidelijk dat luchtverontreiniging door steenkoolverbranding en verkeer een zware tol eist van de volksgezondheid en economie in China, en dat enkele drastische maatregelen de luchtkwaliteit aanzienlijk konden verbeteren.

Topfunctionarissen

Vorige week kwamen achttien Chinese denktanks met een omvangrijk rapport om de aankondiging van Xi verder te onderbouwen. In een rapport gepubliceerd door het Institute of Climate Change and Sustainable Development aan de Tsinghua-universiteit stellen ze dat er onmiddellijke uitstootreducties nodig zijn om de temperatuurstijging tegen 2050 binnen 1,5 graad Celsius te houden.

Volgens persbureau Reuters werd een symposium rond de lancering van het rapport in Peking bijgewoond door Chinese topfunctionarissen die verantwoordelijk zijn voor het uittekenen van het energiebeleid in het land.

“China moet het steenkoolverbruik en de uitbreiding van de elektriciteitsproductie uit steenkool in de komende vijf jaar strikt controleren, met als doel de CO2-uitstoot door steenkool tegen 2025 te plafonneren en zelfs een negatieve groei te realiseren”, zei He Jiankun, onderdirecteur van het Nationale Klimaatexpertenpanel en een van de auteurs van het rapport, op die bijeenkomst. “Verwacht wordt dat China nog een groei van het aardgasverbruik zal blijven zien tussen 2026 en 2030, dus die groei moet gecompenseerd worden door reducties in de steenkoolsector.”

Het rapport roept China ook op om zijn koolstofintensiteit – de hoeveelheid CO2-uitstoot per eenheid bruto binnenlands product – tegen 2030 met 65 procent te verminderen ten opzichte van 2015 en het gebruik van niet-fossiele brandstoffen te verhogen met een kwart in 2030.

Koerswijziging

Dat gaat veel verder dan alles wat de Chinese regering tot nog toe bereid was te beloven tijdens de opeenvolgende klimaatonderhandelingen. Het zou een drastische koerswijziging betekenen, aangezien er nu nog steeds volop nieuwe steenkoolcentrales gebouwd worden om aan de snel groeiende energievraag te voldoen.

Wat de motieven achter de nieuwe reductiedoelstellingen ook mogen zijn, ze zijn enorm belangrijk voor de rest van de wereld. China is momenteel 's werelds grootste CO2-uitstoter, goed voor ongeveer 29 procent van de totale uitstoot.

Dit komt voornamelijk door de massale verbranding van steenkool voor elektriciteit en voor grote, zware industrieën zoals de staalproductie, die naar China zijn verhuisd vanuit Europa en de VS. Overschakelen van kolen zou meteen een verschil maken.

Oog op export

Critici, met name klimaatontkenners en rechtse denktanks in de VS en Europa, herinneren de wereld voortdurend aan het zware steenkoolverbruik van China. Maar ze verzuimen vaak te vermelden dat het land ook een wereldleider is op het gebied van zonne-energie en windenergie op land.

China streeft er bovendien naar om ook de grootste offshore windmarkt te hebben, en daarmee het Verenigd Koninkrijk in te halen.

Misschien is dat de sleutel tot het denken van de Chinese president. China heeft een enorme binnenlandse vraag naar hernieuwbare energiebronnen, maar met wind- en zonne-energie als de twee snelst groeiende industrieën ter wereld, is de exportmarkt een geweldige bonus.

Met een Amerikaanse president die helemaal vastzit in het tijdperk van fossiele brandstoffen, heeft China een opportuniteit om wereldwijd de belangrijkste leverancier te worden van de technologie die landen overal ter wereld nodig hebben om hun klimaatdoelen te halen.

Afhankelijk van wie de Amerikaanse verkiezingen op 3 november wint, kan president Xi zijn voorsprong op het gebied van hernieuwbare energie rustig consolideren, of in een race verwikkeld raken met de VS. De democratische kandidaat Joe Biden heeft immers beloofd om van Amerika een wereldleider te maken op het vlak van klimaat.

Als Biden wint, zal hij merken dat president Xi al een ronde voorsprong heeft en het een hele opgave wordt om hem nog in te halen.

Deze analyse verscheen oorspronkelijk op Climate News Network.