Keniaanse herders zijn niet opgewassen tegen klimaatverandering

Seif Hassan is een herder uit Garissa, in het noorden van Kenia. Hij verkoopt er zijn dieren op de markt. "Je kan er veel geld mee verdienen. Voor een os mag je tot 780 euro rekenen, voor een rund tot 440 euro en voor een kameel zelfs tot 2660 euro".

"Maar door de gewijzigde weerspatronen met geregeld langere perioden zonder neerslag is het leven van de herders moeilijker geworden", voegt hij eraan toe.

Michael ole Tiampati, nationale coördinator van het Pastoralist Development Network of Kenya, een netwerk van organisaties die de ontwikkeling van herders ondersteunt in dit Oost-Afrikaanse land, zegt dat in perioden van droogte een os slechts 50 tot 240 euro opbrengt, een rund 40 tot 133 euro, en een kameel 780 tot 1330 euro.

Temperatuurstijging

Uit een rapport van het internationale klimaatpanel van de VN (IPCC) blijkt dat de temperaturen op het Afrikaanse continent – en dan vooral in de regio's met een droog klimaat – naar alle waarschijnlijkheid sneller zullen stijgen dan elders.

"Als de korte regenperiode in oktober het laat afweten, krijgen we een ramp in de aride (droge) en semi-aride gebieden waar herders leven", verklaart George Keya, expert bij Range and Arid Lands Research.

Hij noemt de herders een zeer kwetsbare groep omdat ze zich nauwelijks aan extreme en onvoorspelbare weersveranderingen kunnen aanpassen. Bovendien heeft hun gemeenschap weinig alternatieve bronnen van inkomsten.

"De klimaatverandering zal de bestaande druk op beschikbaar water verhogen, (...) vooral in semi-aride gebieden", staat ook te lezen in het IPCC-rapport.

Veeziekten

Volgens Tiampati kwamen droogtes in het verleden elke twaalf jaar voor, terwijl dat nu iedere twee tot drie jaar is. "Daardoor krijgt de grond te weinig tijd om te herstellen. Herders kunnen dieren ook niet langer in groepen opsplitsen om hen naar gebieden te leiden die minder zwaar door de klimaatverandering worden getroffen. Want de situatie is nu in alle aride gebieden dezelfde."

Keya stelt dat extreme weersveranderingen ook tot meer veeziekten leiden die volledige kuddes kunnen uitroeien. Seif Hassan verklaart dat als een ziekte zijn beesten niet doodt, ze sterven als gevolg van de extreme weersveranderingen.

"Droogte brengt pest bij kleine herkauwers met zich mee. Dat is een besmettelijke ziekte die geiten en schapen treft, en die zich gemakkelijk van Noord- naar Zuid-Kenia verplaatst, ook over de grenzen heen", legt hij uit.

"Het zijn niet alleen de stijgende temperaturen die de herders het leven zuur maken, maar ook de hevige regenbuien met overstromingen tot gevolg", verduidelijkt Hassan.

Commerciëler denken

De herdergemeenschappen in hun huidige vorm zijn niet opgewassen tegen de klimaatverandering, meent Keya. "Herders willen liefst grote kuddes houden, en de beesten verkopen wanneer de situatie te moeilijk is geworden om te overleven. Zo gebeurt het dat ze volwassen dieren voor amper 4 euro te koop aanbieden."

Volgens Tiampati moeten herders zich realiseren dat vee houden meer is dan een levenswijze, en moeten ze commerciëler gaan denken. Runderen die op een boerderij worden grootgebracht, kunnen na achttien maanden verkocht worden, terwijl herders vier tot vijf jaar nodig hebben om een gelijkaardige koe te bekomen.

Tiampati gelooft ook dat herders hulp nodig om hun inkomen te diversifiëren. "In sommige gebieden, zoals Laikipia in de provincie Rift Valley, maken vrouwen handig gebruik van de aloë vera (een plant die in droge gebieden groeit) door er soep van te maken."

Keya zegt dat in Narok, ook in Rift Valley, herders goed gebruik maken van de hoog- en laaglanden. "In het regenseizoen verbouwen herders gewassen in de hooglanden en houden ze hun beesten in de laaglanden. In perioden zonder neerslag verhuizen ze hun beesten naar de hooglanden waar ze voeder krijgen van de oogst, terwijl de laaglanden zich herstellen."

Het recente IPCC-rapport voorspelt harde tijden voor de herdergemeenschappen, maar experts ervan overtuigd dat met de juiste ingrepen de Keniaanse herders de grillen van de natuur zullen overleven.

"Maar zonder deze ingrepen krijgen we een ramp", besluit Keya.