VN onderzoeken mist of ijsbergen als bron voor drinkwater

Een op de vier mensen op aarde hebben te maken hebben met een tekort aan water om te drinken, voor sanitaire voorzieningen, landbouw en economische ontwikkeling. In een nieuw boek getiteld Onconventionele Waterbronnen, stellen deskundigen van verschillende VN-organisaties dat er veel potentiële watervoorraden op onverwachte plaatsen zijn die deze tekorten kunnen helpen aanvullen. Er bevinden zich miljoenen kubieke kilometers water in diepe watervoerende lagen op land en op de zeebodem, in mist, in ijsbergen, in de ballastruimen van duizenden schepen.

Het boek, met bijdragen van gerenommeerde wetenschappers en mensen uit de praktijk, roept ook op om water zo veel mogelijk te hergebruiken en beschrijft verschillende manieren om water te verplaatsen naar gebieden met waterschaarste. De vraag naar technologieën voor hergebruik en ontzilting van water groeit in een steeds sneller tempo naarmate steden over de hele wereld geconfronteerd worden met de kwetsbaarheid van hun watervoorziening.

“Terwijl de klimaatverandering verergert en de bevolking wereldwijd toeneemt, vormen watertekorten een grote bedreiging voor de menselijke ontwikkeling en veiligheid”, zegt Vladimir Smakhtin, directeur van United Nations University Institute for Water, Environment and Health. Dat kenniscentrum is de drijvende kracht achter het boek. De situatie is volgens Smakhtin danig urgent dat “een gezaghebbende analyse van onconventionele watervoorraden zowel actueel als belangrijk is.”

Volgens de samensteller van het boek, Manzoor Qadir, zullen onconventionele waterbronnen “essentieel zijn om een toekomst op te bouwen in droge gebieden”.

Er worden zes brede categorieën van onconventionele waterbronnen besproken.

1. Water uit de lucht halen met cloud seeding en mistcollectoren

De atmosfeer bevat naar schatting 13.000 kubieke kilometer waterdamp, waarvan een deel kan worden opgevangen door cloud seeding en het verzamelen van water uit mist en nevel. Cloud seeding is een methode om een wolk kunstmatig regen te laten produceren. Afgelegen gemeenschappen in Chili, Marokko en Zuid-Afrika gebruiken al meer dan honderd jaar verticale mazen om mist te oogsten. Volgens de auteurs zijn er haalbare locaties voor het oogsten van mist op elk continent.

2. Ontzilting

Elke dag levert ontzilting meer dan 100 miljoen kubieke meter water op, goed voor de ondersteuning van ongeveer 5 procent van de wereldbevolking. Verwacht wordt dat dit volume tegen 2030 zal verdubbelen, terwijl de kosten met 50 procent zullen dalen. Nieuwe ontwikkelingen op het gebied van ontzilting zullen het waarschijnlijk tot de goedkoopste onconventionele watervoorziening ter wereld maken, met name in lage-inkomenslanden.

3. Water hergebruiken

Naast ontzilting is gemeentelijk afvalwater hergebruiken een belangrijke optie. Tegenwoordig wordt ongeveer 70 procent van het gemeentelijk afvalwater in landen met een hoog inkomen behandeld voor hergebruik. In lage-inkomenslanden is dat slechts 8 procent. Het aanvaarden van het idee van hergebruik van afvalwater door mensen en beleidsmakers blijft een uitdaging, zeggen de onderzoekers.

4. Aftappen van zoet en brak grondwater offshore en onshore

Offshore zijn er enorme hoeveelheden water in watervoerende lagen op ondiepe diepten op het continentaal plat van de wereld, merken de auteurs op. De hoeveelheid hernieuwbaar grondwater kan oplopen tot 5 miljoen kubieke kilometer, hoewel een groot deel ervan de neiging heeft om brak (zout) te zijn. De zeebodem nabij kusten heeft aanzienlijke hoeveelheden water dat zoet tot brak is. Hoewel er beeldvorming- en boortechnologieën voorhanden zijn om ze te exploiteren, is geen van deze bronnen gebruikt.

5. Regenwater opvangen dat anders zou verdampen

In droge omgevingen gaat doorgaans meer dan 90 procent van het regenwater verloren door verdamping. Het opvangen van regenwater biedt een unieke kans voor de productie van gewassen en lokale behoeften. Het is een oude praktijk die een breed scala aan technieken omvat, van het verzamelen van water in dakgoten en stortbakken tot landbouwsystemen zoals dammen, kleine afvoerbassins en irrigatiekanalen.

6. Water verplaatsen

De meer dan 100.000 Arctische en Antarctische ijsbergen die elk jaar in de oceaan smelten, bevatten meer zoet water dan de wereld verbruikt. Toen de Verenigde Arabische Emiraten in 2017 geconfronteerd werden met enorme watertekorten, stelden ze een plan op om een ijsberg naar het land te slepen. Uiteindelijk werd er geen actie ondernomen. De andere “transporteerbare” hulpbron is ballastwater: zoet of zout water dat zich in de ballasttanks en laadruimen van schepen bevindt om stabiliteit en manoeuvreerbaarheid tijdens een reis te bieden.