VN-Milieuvergadering in Nairobi: wat wordt er besproken en waarom is het belangrijk?

De Milieuvergadering van de Verenigde Naties (United Nations Environment Assembly of UNEA) werd opgericht in 2012 en is het hoogste besluitvormingsorgaan voor het milieu. De oprichting ervan - geïnitieerd op de VN-milieuconferentie in Stockholm in 1972 - beoogt de realisatie van een effectief systeem voor internationaal milieubeheer. Daarom wordt UNEA ook wel het “wereldparlement voor het milieu” genoemd. UNEA belichaamt een nieuw tijdperk waarin milieu evenveel aandacht krijgt als onderwerpen zoals vrede, armoede, gezondheid of veiligheid.

Wat doet UNEA?

De VN-Milieuvergadering komt om de twee jaar bijeen om de belangrijkste prioriteiten inzake milieubeleid op te lijsten en om internationale milieuwetgeving te ontwikkelen. De 193 lidstaten dienen tijdens de bijeenkomst resoluties in over milieukwesties. Als die worden aangenomen, vormen ze in een latere fase het werkprogramma van UNEP, het Milieuprogramma van de Verenigde Naties. 

Hoewel de resoluties die tijdens de vergadering worden aangenomen niet juridisch bindend zijn, vertegenwoordigen ze wel het huidige collectieve denken over heersende milieukwesties. 

Wie is er uitgenodigd?

Afgevaardigden van regeringen, het maatschappelijk middenveld, wetenschappers en bedrijven.

Op de editie van 2024 (UNEA-6) wordt een recordaantal van zesduizend afgevaardigden verwacht, waaronder zeven staatshoofden en 139 ministers en viceministers, naast milieudeskundigen, activisten en vertegenwoordigers van het bedrijfsleven en de industrie.

Waarom is UNEA belangrijk?

In de loop der jaren heeft UNEA belangrijke resoluties aangenomen die hebben geleid tot meer bewustzijn over het bestrijden van illegale handel in wilde dieren en duurzame stedelijke mobiliteit.

Tijdens de vorige editie in 2022 werden onderhandelingen gestart over een eerste wettelijk bindend instrument om een einde te maken aan plasticvervuiling. Naar verwachting zou dat eind 2024 gefinaliseerd moeten worden.

Een belangrijke overwinning was onder meer in 2022 met de erkenning door de Algemene Vergadering van de VN van het universele recht van de mens op een schoon, gezond en duurzaam milieu. Dat liet de lidstaten toe toe om grondwettelijke en juridische wijzingen door te voeren ten gunste van het milieu en de mensheid.

In datzelfde jaar werd het historische Kunming-Montreal Global Biodiversity Framework goedgekeurd: maatregelen om één miljoen dier- en plantensoorten die op het punt staan om uit te sterven, te beschermen.

In juni 2023 ondertekenden de 193 lidstaten het zogenaamde High Seas Treaty, om de soortenrijkdom te behouden in internationale wateren. Afgelopen november werd op de VN-klimaatconferentie COP28 een langverwachte overeenkomst aangekondigd over de financiering van 'verlies en schade' voor kwetsbare landen die hard zijn getroffen door klimaatverandering.

Wat mogen we verwachten van deze zesde editie?

Op UNEA-6 (van 26 februari tot 1 maart 2024) staat de visie centraal dat de huidige crises voor de planeet niet los van elkaar te zien zijn: de klimaatverandering, het verlies van biodiversiteit en milieuvervuiling.

Inger Andersen, de uitvoerend directeur van het Milieuprogramma (UNEP), heeft daarnaast zes prioriteitsgebieden voor deze editie geformuleerd: waterschaarste; verantwoorde mijnbouw; beheer van mineralen; nieuwe technologie om klimaatverandering tegen te gaan; financiering van milieuacties; de implementatie van het Kunming-Montreal raamwerk.

Ten slotte zullen in Nairobi ook twintig resoluties en twee besluiten worden besproken die handelen over thema’s als zonnestraling, woestijnvorming, gevaarlijke pesticiden, omgaan met droogte en regionale samenwerking rond luchtkwaliteit.

Verder zal er ook worden ingezet op financiering en handhaving van reeds goedgekeurde milieuregelgeving. 

Hoe verlopen de onderhandelingen?

Van de Milieuvergadering wordt verwacht dat resoluties bij consensus worden goedgekeurd. In de praktijk betekent dit dat elk aanwezig lid het recht heeft om een veto uit te spreken. Daarom is er in de week voorafgaand aan de conferentie al veel werk verricht om ontwerpteksten te bekijken en impasses te overwinnen. 

De onderhandelingen gaan deze week verder en verlopen veelal achter gesloten deuren.

UNEA-weetjes

Het Milieuprogramma zal gecertificeerde koolstofkredieten kopen om de reisuitstoot van de deelnemers te compenseren. Verschillende andere maatregelen zijn erop gericht om de ecologische voetafdruk van de conferentie zo laag mogelijk te houden.

UNEA werkt bijvoorbeeld waar mogelijk met gehuurd materiaal, deelnemers krijgen een papieren badge en er zullen geen plastic drinkbekers of andere plastics voor eenmalig gebruik zoals plastic tassen (sinds 2017 verboden in Kenia) te zien zijn tijdens de conferentie. Deelnemers wordt gevraagd om hun eigen herbruikbare koffietas of waterfles mee te brengen, vegetarische en vegan lunches worden ten sterkste aanbevolen en alle meetings zijn papierloos.