Retourzendingen online aankopen belanden vaak gewoon op het stort

Online shoppen. We zijn massaal overstag gegaan voor deze vorm van winkelen tijdens de coronapandemie en sindsdien is het stevig geïnstalleerd in het leven van veel consumenten. Een van de gevolgen is dat ook het retourneren van stuks een enorme toename kent, zeker omdat terugsturen vaak gratis is. Het zet shoppers zelfs aan om ruime online bestellingen te plaatsen die ze vervolgens in alle rust thuis uitproberen of passen. De stuks die niet voldoen aan hun eisen worden vervolgens geretourneerd. 

Productvernietiging

Wat consumenten daarbij misschien niet volledig beseffen is dat veel retailers en fabrikanten vasthouden aan de praktijk van productvernietiging: ze ontdoen zich van gloednieuwe consumentenproducten zoals teruggestuurde stuks van klanten of onverkochte goederen. De teruggestuurde spullen, worden dus niet altijd doorverkocht aan andere klanten, maar ze belanden vaak op een stortplaats of worden vernietigd.

Tot deze bevinding komen onderzoekers van de universiteit van Lund in Zweden. Zij interviewden medewerkers en deskundigen uit de textiel- en elektronicasector om inzicht te krijgen in de drijvende krachten achter deze praktijk. Ook wilden ze onderzoeken waarom er niet naar meer duurzame oplossingen wordt gezocht en welke beleidsmaatregelen nodig zijn om dit probleem effectief aan te pakken. 

Uit hun onderzoek blijkt dat de niet-duurzame visie op retourzendingen en onverkochte voorraden vaak al vervat zit in het bedrijfsmodel van de detailhandelaar. Andere factoren die van invloed zijn: de verwachtingen van de consument, het productontwerp, winstoverwegingen, aansprakelijkheid en merkintegriteit.

Kleding of elektronica weggooien blijkt volgens het onderzoek vaak het minst erge van twee kwaden. Sommige spullen zijn immers zo goedkoop gemaakt dat het minder duur is om retours weg te gooien dan ze te moeten nakijken en opnieuw verpakken. Uit de resultaten blijkt wel dat hoe duurder het product, hoe groter de kans dat het opnieuw wordt verpakt en verkocht.

Aarde onder druk

De manier waarop de wereldeconomie vandaag omgaat met grondstoffen leidt tot aanzienlijk negatieve milieueffecten en zet het kwetsbare ecosysteem van de aarde onder steeds grotere druk, zeggen de onderzoekers in hun rapport.

Daarbij stellen ze dat de praktijk van productvernietiging die gangbaar is in veel huidige productie-consumptiesystemen, bijzonder verontrustend is. 

Cijfers tonen aan dat er in 2022 in de Europese Unie voor bijna 22 miljard aan geretourneerde kleding en elektronica werd vernietigd. In Frankrijk wordt bijvoorbeeld jaarlijks voor 180 miljoen euro aan onverkochte hygiëne- en schoonheidsproducten vernietigd, terwijl zo’n drie miljoen Fransen zich geen producten voor basishygiëne kunnen veroorloven. 

De onderzoekers roepen op tot meer gericht beleid rond deze problematiek, al geven ze ook mee dat Europa al ingrijpt, onder meer met programma’s als de Roadmap to a Resource Efficient Europe en het meer recente Circular Economy Action Plan. België heeft onder meer een vrijstelling van de heffing van btw ingevoerd op producten die aan liefdadigheidsinstellingen worden geschonken als economisch mechanisme om hergebruik te stimuleren en vernietiging van bruikbare producten te ontraden. 

Volgens de auteurs is het betalend maken van retourneren niet per sé een oplossing, zolang de fast fashion-industrie niet wordt aangepakt. Als kleding spotgoedkoop blijft, zullen ook klanten zelf overwegen om stuks die niet voldoen aan de eisen weg te gooien, in plaats van ze betalend terug te sturen. Hetzelfde geldt voor minderwaardige elektronica die soms zelfs geweigerd wordt door het tweedehandscircuit vanwege de slechte kwaliteit. Dan rest er maar één oplossing voor overschotten: de stortplaats.