Hondurese misdaadbendes viseren journalisten

In de ochtend van 19 oktober was Ricardo Matute, journalist van TV5, als eerste ter plaatse bij een ongeval in San Pedro Sula. Een wagen lag op zijn zij. Er zaten vier jongeren in.

Toen Matute de hulpdiensten wilde bellen, begonnen de jongeren op hem te schieten. San Pedro Sula is een van de meest gewelddadige steden van Honduras. De inzittenden bleken leden te zijn van Mara 18, een van de beruchtste misdaadbendes van het land.

Ze verplichtten Matute, zijn cameraman en zijn chauffeur in hun eigen auto te stappen en reden met hen weg.

Andere journalisten die getuige waren van de ontvoering, zetten de achtervolging in, tot de auto botste en de bendeleden ervandoor gingen.

Speciale bescherming

Was dat niet gebeurd, dan waren de drie zeer waarschijnlijk gedood. De jongeren hadden Matute herkend, en ze hebben niet de gewoonte een klus niet af te maken.

De journalisten die hen hadden achtervolgd, zeggen dat een groep militairen die zich vlakbij bevond, niet in actie kwam toen hulp gevraagd werd.

De dag na het incident verspreidde de overheid een video waarop de bendeleden te zien zijn, gefilmd door een bewakingscamera. Ze droegen AK-47- en AR-15-geweren.

Matute krijgt daarom speciale bescherming, via een nieuwe wet die onder meer mensenrechtenactivisten en journalisten beschermt. De wet is nog geen jaar van kracht, maar volgens officiële cijfers deden er al tien journalisten een beroep op.

Gevaarlijk beroep

Mara 18 en MS-13 zijn de twee grootste misdaadbendes van Honduras. Mara 18 is de gewelddadigste. Beide groepen hebben belangrijke stadscentra onder elkaar verdeeld. Huurmoorden, drughandel, ontvoeringen, witwaspraktijken en afpersing zijn hun belangrijkste activiteiten.

Journalistiek is een gevaarlijk beroep geworden, zegt de jonge journaliste Mailing Coto, die ‘s avonds met Matute op stap ging op zoek naar nieuws. Je moet bepaalde codes kennen om je in sommige wijken te kunnen begeven.

“Als we op het territorium van een bende komen, moet je de portierramen naar beneden draaien en lichtsignalen uitwisselen; als het een zone is van een andere soort misdaadbende, gaan we in groep zodat ze niet zien dat we alleen zijn.”

110 moorden per 100.000 inwoners

Honduras,  dat 8,8 miljoen inwoners telt, wordt beschouwd als een van de meest gewelddadige landen ter wereld. Per 100.000 inwoners vinden er 60 moorden plaats, zegt het Observatorium voor het Geweld. In San Pedro Sula is dat zelfs 110 moorden per 100.000 inwoners.

Het Comité voor de Vrije Meningsuiting (C-Libre), een coalitie van journalisten en humanitaire organisaties, telde 63 moorden op journalisten en communicatiemensen van sociale organisaties van 2001 tot 2015. Alleen al in 2015 waren er 11.

Meer straffeloosheid

Journalisten moesten door bepaalde wetten al over eieren lopen. “Journalisten moeten nu niet alleen vermijden om commentaar te geven of nieuws te brengen die bepaalde machtsgroepen in het land zouden kunnen schaden, nu moeten ze ook rekening houden met criminelen”, zegt Juan Carlos Sierra, directeur van het journaal waarvoor Matute werkte.

“De overheid is op geen enkele manier geïnteresseerd in het oplossen van de misdaden tegen journalisten, laat staan tegen schendingen van de vrijheid van meningsuiting.”

Volgens voormalig rechter Nery Velásquez heeft Honduras “stilzwijgend aanvaard dat de straffeloosheid toeneemt en de vrijheid van meningsuiting afneemt.”

Bij amper 4 van de 63 geregistreerde moorden is er een rechtszaak geopend. In slechts twee zaken kwam het tot een uitspraak: de daders werden veroordeeld, de opdrachtgevers niet.