Jonge leeftijd geldt niet als bescherming voor covid-19 als je overgewicht hebt (OPINIE)

Recente studies tonen aan dat naast ouderdom en chronische gezondheidsproblemen, obesitas een risicofactor is om ernstig ziek te worden door covid-19, de ziekte die het gevolg is van een besmetting met het coronavirus SARS-CoV-2.

Ook een aantal andere gezondheidsproblemen die gerelateerd zijn aan obesitas, zoals diabetes type 2, hoge bloeddruk en hart- en ademhalingsklachten, verergeren vaak de ziekteverschijnselen.

Nieuw onderzoek toont echter aan dat, onafhankelijk daarvan, vooral obesitas een sterke voorspeller is van ernstige complicaties, met name bij mensen die jonger zijn dan 60 jaar.

BMI stijgt wereldwijd

Dat is verontrustend als we weten dat obesitas sinds 1975 verdrievoudigd is en wereldwijd nog steeds toeneemt. Op ons continent, Australië, heeft twee derde van de volwassenen (67 procent) een body mass index (BMI) die op overgewicht of obesitas wijst.

BMI is een index die de verhouding tussen lengte en gewicht bij een persoon weergeeft. Het is geen perfecte meting voor individuele personen, maar wel een goede indicator om gewicht en gezondheid te vergelijken in een bevolking en tussen groepen.

Voor volwassenen geldt dat een BMI boven 25 en onder 30 overgewicht betekent. Voor een vrouw met een gemiddelde grootte van 1.62 meter zou dat een gewicht zijn van 66 kilogram of meer, voor een man van 1.76 meter groot, een gewicht van 78 kilogram of meer.

Obesitas wordt gedefinieerd als een BMI van 30 of meer. Dit komt overeen met een gewicht van 79 kilogram voor een vrouw en 93 kilogram en meer voor een man, beide met een gemiddelde lengte.

Meer longcomplicaties en sterfgevallen

Een Chinees onderzoek dat naar gegevens van 112 patiënten keek, meldde dat overgewicht en obesitas bijna vijf keer vaker voorkwamen bij patiënten met covid-19 die stierven (88 procent) in vergelijking met degenen die het overleefden (19 procent).

Voorlopige resultaten van een andere studie uit China bij 383 patiënten, nog niet peer reviewed, suggereren dat covid-19-patiënten met overgewicht of obesitas twee maal zo vaak het risico lopen om ernstige longcomplicaties te ontwikkelen, met name de mannen.

Onderzoekers in Frankrijk ontdekten dat bijna de helft van de 124 patiënten die waren opgenomen op een intensive care-afdeling (ICU) met covid-19, een BMI hadden in de zone die op obesitas wijst. Dit was bijna het dubbele van het percentage van een vergelijkingsgroep van ICU-patiënten met ernstige acute luchtwegaandoeningen die geen verband hielden met covid-19.

Ook de behoefte aan mechanische beademing neemt toe naarmate het BMI hoger is.

Een Brits onderzoek bij patiënten die werden opgenomen op de intensive care met covid-19 meldde dat bijna driekwart (75 procent) van de 6720 patiënten een BMI had in de zone van overgewicht of obesitas, wat groter is dan de prevalentie van overgewicht en obesitas bij alle volwassenen in het VK (ongeveer 67 procent).

Hoewel een deel van de onderzoeken rekening hield met chronische aandoeningen bij het rapporteren van de resultaten, kan het wel zijn dat sommige - maar niet alle – ernstige covid-19-cases geassocieerd met obesitas, mogelijk ook te wijten zijn aan andere chronische aandoeningen.

Jonge mensen

Volgens twee studies uit New York heeft obesitas meer impact op de ernst van covid-19 bij jongeren. Een van de studies bij 3615 mensen die positief testten op het coronavirus, toonde aan dat mensen jonger dan 60 met een BMI tussen 30 en 34 bijna tweemaal zoveel kans hadden om op intensive care te worden opgenomen in vergelijking met patiënten met een BMI van minder dan 30. Deze kans nam tot 3,6 keer toe bij patiënten met een BMI van 35 of hoger.

Bij patiënten ouder dan 60 jaar vonden de onderzoekers geen significant verband tussen obesitas en de meer ernstige vorm van de ziekte.

Een andere studie bij 178 patiënten toonde aan dat obesitas de meest voorkomende onderliggende aandoening was voor patiënten jonger dan 64 jaar die in het ziekenhuis waren opgenomen voor covid-19.

Groter risico

Alles bij elkaar suggereren de bovenstaande gegevens dat er dus een verband bestaat tussen obesitas en een ernstigere vorm van covid-19, vooral bij mensen met een BMI van 35 of hoger.

De Amerikaanse centra voor ziektebestrijding en -preventie  (CDC) vermelden nu  enkel “ernstige obesitas” als risicofactor voor complicaties bij covid-19.

We weten niet precies welke rol obesitas speelt bij de ernst van covid-19-symptomen, maar de mechanismen zijn waarschijnlijk veelzijdig, vooral omdat obesitas zelf het resultaat is van een complexe interactie tussen genetische, hormonale, gedrags-, sociale en omgevingsfactoren.

Obesitas heeft een aanzienlijke invloed op de longfunctie . Overgewicht rond de buik kan de borst samendrukken, waardoor het moeilijker wordt om het middenrif te bewegen en de longen uit te zetten en lucht te inhaleren. Dit kan bijdragen tot minder zuurstofgehalte in het bloed, wat de symptomen van covid-19 kan verergeren.

We weten ook dat obesitas resulteert in een chronische ontsteking, die de immuunrespons van het lichaam kan schaden. Dit kan het voor het lichaam bemoeilijken om het coronavirus te bestrijden.

De uitdaging voor zorgverlening aan patiënten met ernstig overgewicht kunnen ook de uitkomst van covid-19 beïnvloeden. Bij patiënten met obesitas is het bijvoorbeeld moeilijker om te intuberen of beelden te maken, zoals röntgenfoto's en CT-scans.

Verder is het zo dat beademde patiënten vaak op hun buik worden gelegd om de hoeveelheid zuurstof die de longen binnendringt te vergroten. Maar bij patiënten met ernstig overgewicht is dit niet altijd mogelijk.

Moet ik mij zorgen maken?

Het korte antwoord is nee. Als je lichaamsgewicht hoger is dan een “gezond BMI”, mogen deze resultaten geen paniek veroorzaken of een reden zijn om te gaan crashdiëten.

Hoewel de gegevens suggereren dat obesitas een risicofactor is voor een meer ernstige vorm van de ziekte, is er toch ook meer onderzoek nodig voordat we definitief kunnen zeggen wat er aan de hand is.

Het belangrijkste is nu om de richtlijnen van de overheid rond sociale afstand te volgen, ook al maken die fysieke beweging soms wat moeilijker en is door verveling de verleiding vaak groot om naar comfort food te grijpen.

Zeker voor wie wat extra tijd heeft tijdens deze pandemie, kan het dus nuttig zijn om de situatie juist te zien als een kans om gezonde keuzes te maken en nieuwe gewoonten te ontwikkelen om je risico op ziekte in het algemeen te verminderen, en je gezondheid en welzijn in de toekomst te verbeteren.