Zaak-Khashoggi toont afnemende Amerikaanse invloed in Midden-Oosten

Als wetenschapper die de banden tussen internationale en regionale politiek in het Midden-Oosten volgt, is het niet moeilijk te zien dat wat de president tot nog toe heeft gezegd over de zaak-Khashoggi de afname van de Amerikaanse invloed in het Midden-Oosten zal versnellen.

Nieuwe dynamiek voor een oude aliantie

De Amerikaanse invloed in het Midden-Oosten, en met name Saoedi-Arabië, was al aan het afnemen voor de verkiezing van Trump.

Na de mislukking van de regering-Bush om Irak na de invasie om te vormen tot een model van  pro-Amerikaanse democratie in het Midden-Oosten, probeerde de regering-Obama vooral om niet in militaire moerassen verzeild te geraken in de regio.

De regering-Obama probeerde diplomatie om Iran af te doen zien van zijn nucleaire programma. Maar de Saoedi’s vragen om hun buurt te delen met hun Iraanse rivalen werd in Riyad gezien als een vraag om onderwerping aan de Iraanse macht.

Saoedi-Arabië verkoos traditioneel achter de schermen van de internationale politiek te opereren, maar met de recente opmars van de Saoedische kroonprins Mohammad bin Salman wordt het land steeds actiever, terwijl de VS zich terugtrekken.

Riyad zag de verkiezing van Trump als een kans voor een hardere Amerikaanse opstelling tegenover Iran. De Saoedi’s hoopten dat de VS het nucleaire akkoord met Iran zou terugdraaien en meer zou doen tegen de Iraanse bondgenoten in Syrië, Jemen, Irak en Bahrein. En ze wilden zichzelf ook bewapenen met modernere systemen.

De kunst van de wapendeal

Trump’s visie op de Amerikaans-Saoedische relaties draait rond wapenverkopen, een voorbeeld van hoe zijn ‘America First’-beleid werkt. In zijn eerste buitenlandse bezoek als Amerikaans president vloog hij naar Saoedi-Arabië en tekende er een wapendeal ter waarde van 110 miljard dollar. Hij keerde van de reis terug met een nauwe vriendschap met kroonprins Salman, de man die het Saoedische beleid grotendeels bepaalt.

Sindsdien heeft de prins ook een sterke band ontwikkeld met Trumps schoonzoon Jared Kushner, die de betrekkingen tussen  VS en Saoedi-Arabië beheert. Onlangs nog verwierp Trump het idee van het Congres om sancties op te leggen aan de Saoedi’s als ze verantwoordelijk zouden blijken voor de dood van Khashoggi.

"Ik hou er niet van om de enorme hoeveelheden geld te stoppen die ons land binnen komen", zei Trump. "Ik weet dat er over andere vormen van sancties wordt gepraat, maar ze spenderen 110 miljard dollar aan militair materieel en andere zaken die banen opleveren voor dit land."

In een ander interview zei Trump dat hij de koning van Saoedi-Arabië had gezegd: "Koning, je moet betalen voor Amerikaanse bescherming."

Wapens of invloed?

Trumps buitenlandse beleid is voornamelijk geconcentreerd rond geld en Amerikaanse banen. De oude hoekstenen van het Amerikaanse buitelandbeleid zijn naar de marge verwezen, zoals de mensenrechten en democratie of de zoektocht naar een strategisch evenwicht in de regio dat de Amerikaanse belangen kan dienen."

Die riskante politiek duwt de Amerikaanse invloed in het Midden-Oosten verder naar de zijlijn. In Trumps visie kunnen de VS hun bondgenoot niet straffen omdat zoiets de VS meer zou schaden dan Saoedi-Arabië. Als de Riyad wapens gaat kopen in Rusland of Syrië, zou dat Amerikaanse banen kosten.

Maar hoewel Trump zijn eigen berekeningen van 110 miljard aan wapenverkopen mogelijk gelooft , zijn die mogelijk veel minder waard. Bovendien wijzen sommige waarnemers er op dat de Verenigde Staten zo mensenrechten verkwanselen voor winst. Het gaat niet alleen om het gebrek aan vrijheid in Saoedi-Arabië zelf, maar ook om de bezorgdheid dat de wapens gebruikt zullen worden in de al erg dodelijke Saoedische campagne in Jemen .

De Saoedi’s hebben al gedreigd dat "als er maatregelen komen, ze zullen reageren met grotere maatregelen, en dat de economie van het land een invloedrijke en vitale rol speelt in de wereldeconomie."

Wat dat precies betekent, blijft onduidelijk. Maar de bedreiging lijkt te zinspelen op de vrees dat het koninkrijk de wapendeal zou kunnen annuleren of de prijs van olie zou kunnen opdrijven. En plots gonsde het maandag van de geruchten dat Riyad zou toegeven dat het Khashoggi per ongeluk zou hebben gedood tijdens een verhoor.

President Trump heeft Saoedi-Arabië versterkt door op zijn eigen persoonlijke diplomatie te vertrouwen en enkel te focussen op banen in plaats van bredere Amerikaanse belangen en idealen. Als de Saoedi’s erin slagen om de VS buiten de zaak-Khashoggi te houden, dan zet de president de deur open voor verdere beperkingen van de Amerikaanse invloed in de regio.

Bron: The Conversation