Geweld en armoede doen Nicaragua bloeden

De crisis is veroorzaakt door protesten tegen de linkse regering van Daniel Ortega en wordt aangewakkerd door de harde repressie tegen wie protesteert. Pogingen om een politieke dialoog op gang te brengen zijn tot nu toe mislukt.

De Nicaraguaanse Stichting voor Economische en Sociale Ontwikkeling (Funides) schetst in het rapport Economische impact van de sociale conflicten in Nicaragua in 2018 de gevolgen van de crisis.

Economie krimpt fors

Meer dan 215.000 mensen zijn hun baan verloren, de economische schade in directe verliezen bedraagt meer dan 638 miljoen dollar, en de reserves van het financiële systeem zitten in een neerwaartse spiraal doordat de bevolking massaal haar spaargeld opneemt.

Volgens het rapport zijn de zwaarst getroffen sectoren het toerisme, de handel en de bouw, samen goed voor drie kwart van het banenverlies.

Als in het derde kwartaal geen oplossing wordt gevonden voor de crisis, zal de Nicaraguaanse economie dit jaar met 5,6 procent krimpen, voorspelt Funides.

1,3 miljoen mensen in gevaar

“Er zijn ongeveer 1,3 miljoen mensen die, hoewel ze momenteel niet arm zijn, het risico lopen in de armoede te belanden als ze hun baan verliezen of hun inkomen aanzienlijk wordt verminderd de komende maanden”, stelt het rapport.

Volgens Funides zijn al 131.000 mensen in de armoede terechtgekomen sinds het begin van de protesten.

Nicaragua was al vóór de crisis het op twee na armste land van Latijns-Amerika, na Haïti en Honduras. Volgens het Nationaal Instituut voor Informatie voor Ontwikkeling, een overheidsinstantie, leeft 24,9 procent van de bevolking in armoede, volgens internationale organisaties ongeveer 30 procent.

Plunderingen

Ook de vooruitzichten van de sandinistische regering zelf zijn pessimistisch. Het doel voor dit jaar was een groei van het bruto binnenlands product (bbp) met 1,5 procent. Maar dat vooruitzicht is ondertussen bijgesteld tot een groei van 0,5 tot 1,5 procent, op voorwaarde dat de situatie normaliseert tijdens het huidige kwartaal.

Op straat zie je hoe de sociaaleconomische verslechtert. “Elke dag zetten meer kleine bedrijven hun activiteiten stop, winkels zijn minder uren open en veel grote winkels hebben de deuren gesloten na de plunderingen van april en mei waarbij tientallen winkels en winkelcentra het doelwit waren.

Gevluchte toeristen

Vrijetijdsdiensten zoals restaurants, bars en lunaparken, die normaal de klok rond werken, zijn nu slechts acht tot tien uur open, uit veiligheidsoverwegingen, op aanraden van de politie.

Toeristische steden zoals León en Granada, aan de kust van de Stille Oceaan, zijn zwaar getroffen door de protesten. De toeristen zijn gevlucht of hebben hun reis geannuleerd.

In Granada, 45 kilometer van Managua, zijn historische gebouwen in vlammen opgegaan en hotels en andere toeristische bedrijven beschadigd.

Ook in León, op 90 kilometer van de hoofdstad, vonden gewelddadige confrontaties plaats. De straten liggen er nu zwaar gehavend bij, met overal barricades.

Bedrijven gesloten

In Ometepe, 120 kilometer van Managua, hebben de toeristische bedrijven de deuren gesloten door een gebrek aan bezoekers. Boten die het eiland in het Meer van Nicaragua met het vasteland verbinden, hebben hun dienstregeling teruggeschroefd.

Nog erger is het in Masaya gesteld, een toeristische trekpleister op 30 kilometer van de hoofdstad. Het politiegeweld heeft daar aan 35 doden het leven gekost en meer dan 300 mensen verwond sinds 18 april.

In elke buurt heeft de bevolking barricades opgeworpen. Elke poging van de politie en van ongeregelde groepen om die te verwijderen heeft al tot rellen geleid, met brand, vernietiging en slachtoffers.

Angst voor oorlog

Joaquín Alberto Torrez heeft een klein eethuis op de drukke Mercado Oriental, de grootste markt van Managua. De verkoop van voedingswaren is gedaald “als nooit tevoren”, zegt hij. “Ik verkocht tot honderd maaltijden per dag, nu verkoop ik er zelfs geen dertig meer. Mensen komen naar de markt om eten te kopen dat ze inslaan uit angst voor een oorlog of hongersnood, en ze kopen niets anders dan eten en medicijnen.”

Ana Cecilia Calderón, die een levensmiddelenkraam heeft op de Mayoreo-markt, heeft haar verkoop zien dalen met wel 70 procent. “Vooral conserven en andere voedingsmiddelen die geen koeling nodig hebben worden gekocht. De mensen komen ‘s morgens, zoeken het goedkoopste uit en gaan er dan zo snel mogelijk vandoor. ‘s Middags zie je hoe iedereen begint te te sluiten. Niemand wil op straat lopen.”

Druk in migratiekantoren

Het is wel druk in de migratiekantoren. Elke dag komen duizenden Nicaraguanen van in de vroege ochtend om hun paspoort in orde te brengen, met de bedoeling het land te verlaten. “Zelfs als je om vijf uur 's morgens arriveert, loop je het risico om geen plaats meer te krijgen. Er zijn mensen die hier slapen, om zeker aan de beurt te komen”, vertelt advocaat Luis Martínez, die juridische diensten verleent om paspoorten voor minderjarigen te krijgen.

“Elke dag worden hier meer dan duizend juridische documenten opgemaakt voor mensen die een paspoort voor hun kinderen willen. De meesten willen naar Panama, Costa Rica en El Salvador, anderen kiezen voor Spanje, de Verenigde Staten en zelfs Canada”, zegt hij in een klein kantoor vol met mensen met documenten in de hand.

Hervorming van sociale zekerheid

De opstand vindt zijn oorsprong in een hervorming van de sociale zekerheid die de bijdragen door werkgevers en werknemers verhoogde, de voordelen verminderde en de pensioenen verlaagde met 5 procent.

De maatregel, die 1,3 miljoen mensen trof, ontketende protesten bij gepensioneerden en universiteitsstudenten.

Daniel Ortega, een sandinistische ex-guerrillero van 73 die het land al leidde van 1985 tot 1990, is president sinds 2007 en werd herkozen in 2011 en 2016. Zijn laatste herverkiezing was onder meer mogelijk door een hervorming van de grondwet.

93 verzetshaarden

Zijn repressie richt zich op 93 verzetshaarden in steden, plattelandsgemeenten en langs wegen, waar de lokale bevolking barricades heeft aangebracht. Overal zijn voedsel-, brandstof- en grondstoftekorten.

Op sommige plaatsen heerst totale anarchie, met plunderingen als gevolg.

Van het begin van de protesten tot 2 juli vielen volgens het Nicaraguaanse Centrum voor Mensenrechten 309 doden en meer dan tweeduizend gewonden. De Inter-Amerikaanse Commissie voor de Mensenrechten telde in juni alleen al 212 doden en meer dan duizend gewonden.