Interne verdeeldheid bedreigt succes Egyptische salafisten

Het Arabische woord salaf staat voor "voorouders" of "voorgangers". De salafisten ijveren voor een terugkeer naar de islam uit de 7e eeuw. Ze geloven in scheiding van jongens en meisjes in scholen en kantoren, en staan afkerig tegenover volledige politieke rechten voor vrouwen.

Snelle klim

De Egyptische al-Nour partij werd pas in mei vorig jaar opgericht, maar begon meteen aan een astronomische klim in de Egyptische politiek. In de parlementsverkiezingen haalde de partij uit het niets 20 procent van de zetels en verraste daarmee vriend en vijand. Het succes van de partij verraste onder meer de meer gematigde Moslimbroederschap.

De overwinning bracht al-Nour en daarmee de salafisten in Egypte politieke macht, iets wat voordien nooit mogelijk was geweest in de Egyptische politiek. Het salafisme, dat uit Saoedi-Arabië komt, heeft volgelingen in alle Arabische landen, maar enkel in Egypte slaagden de extremistische islamisten erin om politieke macht te verwerven.

Een interne machtstrijd, die duidelijk werd tijdens de verkiezingen voor een nieuwe partijleiding, dreigt echter roet in het eten te gooien. Aan de ene kant bevindt zich een hervormingsgezinde groep die de partij wil democratiseren en meer onafhankelijk wil worden van de religieuze mentors. Ze staan diametraal tegenover de dominante groep leiders rond Sjeik Yasser Burhami, een prominente en machtige salafistische geestelijke.

Interne verkiezingen

Emad Abdel Ghafour, de voorzitter van de partij, schortte vorige week de interne verkiezingen op, naar eigen zeggen omdat het proces niet transparant is. Sommige partijleden zouden uitgesloten zijn of niet geïnformeerd over de stemming. Maar volgens de voorzitter is er geen sprake van een breuk binnen zijn partij. "Het probleem is opgelost – het bestaat niet meer. We hopen dat er een consensus is en de neuzen in dezelfde richting staan", zei hij in een interview met de Arabische nieuwszender Al Jazeera.

Ashraf Thabet, een hooggeplaatste figuur binnen al-Nour, vindt dat de interne verkiezingen gewoon door moeten gaan. "Voorzitter Abdel Ghafour heeft ons respect en waardering. Maar binnen de partij heersen regels. We staan erop dat het collectieve beslissingsproces gevolgd wordt en verwerpen besluiten die genomen zijn door individuen."

Het conflict draait onder meer om de rol van geestelijken binnen de partij. "De woorden van de geestelijken zijn bevelen voor de partijleden", klaagt Mahmoud Abbas, een aanhanger van voorzitter Abdel Ghafour.

Volgens Abbas worden er pogingen gedaan om al-Nour helemaal onder controle te brengen van Yasser Burhami, sterke man van de salafistische beweging in Egypte en afgevaardigde van de geestelijken. Abbas beschuldigt Burhami's fractie ervan de partijverkiezingen zo te manipuleren dat er een beperkt aantal kandidaten en kiezers is. Al-Nour heeft 200.000 leden, maar amper een paar duizend partijleden hebben gestemd.

Ook partijwoordvoerder Yousry Hammad zegt dat de interne verkiezingen er kwamen "onder druk van een kamp dat enkele van de beste en meest gekwalificeerde leden van de partij wilde uitsluiten. Er is echter een hervormingsgezinde trend binnen de partij die wil uitkijken naar de beste kandidaten om de partij te leiden, en die ervan overtuigd is dat er ruimte is voor iedereen in de partij."

Gevolgen onduidelijk

Politieke commentatoren vinden het nog te vroeg om in te schatten of de crisis aan de top de hele partij kan verdelen, en wat de gevolgen zijn voor de Egyptische verkiezingen volgend jaar. "Er zal altijd een strijd zijn tussen idealistische religieuze preken en de praktische aard van politieke actie", zegt Ibrahim Arafat, hoogleraar Politieke Wetenschappen aan de Universiteit van Caïro. Hij is ervan overtuigd dat de crisis de partij op dit punt niet zal verzwakken.

En zelfs als de partij er niet in zou slagen de verschillen op te lossen, zullen de salafisten hoe dan ook een belangrijke politieke macht in het land blijven. "Zelfs als al-Nour instort, zullen de salafisten niet verdwijnen uit Egypte", zegt partijlid Mohamed Nour. "Het salafisme is een open beweging. De vraag is of de partij zichzelf wil veranderen in een gesloten organisatie, of een open beweging blijft voor al haar volgelingen."