Papoea-Nieuw-Guineeërs hebben veel meer vuurwapens dan politie en leger

In de autonome regio Bougainville in het oosten van het eiland bijvoorbeeld komt er meer dan tien jaar na een burgeroorlog van ontwapening niet veel in huis.

"Vuurwapens zijn nu vaste prik bij huiselijk geweld en gewapende overvallen. Ze worden ook gebruikt om grondgeschillen te regelen", zegt Helen Hakena, directeur van het Leitana Nehan-agentschap voor de Ontwikkeling van Vrouwen in Bougainville. "Veel mensen in Bougainville beschouwen vuurwapens als een normaal onderdeel van het leven."

"We zien dat er wapens worden verhandeld vanuit Bougainville naar andere delen van Papoea-Nieuw-Guinea. Mensen uit de Hooglanden komen hier vaak wapens kopen", verklaart Hakena.

Het economische herstel verliep erg traag in Bougainville de voorbije tien jaar, en veel kwesties uit de burgeroorlog (1989-1998) zijn nog niet opgelost. Ook andere eilanden uit Melanesië hebben een woelige geschiedenis achter de rug, maar het laatste gewapende conflict dateert van bijna tien jaar geleden.

Bezorgdheid

Toch is er geen reden om achterover te gaan leunen, vindt Gordon Nanau, hoogleraar politieke en internationale zaken aan de Universiteit van Oceanië in Fiji. "Het vlot circuleren van wapens zou altijd een grote bezorgdheid moeten zijn", benadrukt hij. "De eilanders liggen wakker van de illegale wapenhandel. Als overal wapens beschikbaar zijn, zijn gemeenschappen minder veilig."

De eilanden van de Stille Oceaan vormen maar een fractie van de legale handel in kleine en lichte wapens wereldwijd. Toch zijn hier 3,1 miljoen vuurwapens in private handen, ofwel een wapen per tien personen. Dat is dubbel zoveel als het globale gemiddelde.

In Melanesië spant Papoea-Nieuw-Guinea de kroon. De burgers bezitten naar schatting 72.000 vuurwapens, terwijl politie en leger het moeten stellen met ongeveer 19.000 wapens.

Hoog moordcijfer

Wapengeweld is wel degelijk een groot probleem in Papoea-Nieuw-Guinea. De hoofdstad Port Moresby, met een bevolking van 450.000 inwoners, heeft een gemiddelde van 54 moorden op 100.000 mensen, terwijl dat wereldwijd 7 moorden op 100.000 mensen is.

Small Arms Survey, een onafhankelijk onderzoeksproject in Genève, stelt dat de misdaad hier toeneemt door het verlies aan traditionele waarden, de kleine kans op een baan, de ongelijkheid en twisten over eigendom. Mensen zouden een wapen kopen uit zelfverdediging en plichtsgevoel om de belangen van hun stam of groep te verdedigen.

Gestolen bij politie of leger

Volgens Oxfam International is "de impact van kleine wapens vooral vernietigend in de Pacifische regio door een gebrek aan staatscapaciteit, door corruptie en de illegale verkoop van munitie aan gewapende groepen en individuen."

Het merendeel van de vuurwapens bij conflicten en misdaad in Melanesië werd gelekt of gestolen bij de politie of het leger. Small Arms Survey denkt dat er tot 30 procent van de wapens van de autoriteiten in Papoea-Nieuw-Guinea wordt versast naar burgers en gewapende groepen. Armoede en lage lonen hebben de corruptie verergerd.

Drugshandel

Er is ook een link bekend tussen de wapen- en drugshandel. In de ei

en van de Stille Oceaan wordt illegaal cannabis geteeld voor commerciële doeleinden in Fiji, Palau, Samoa, Tonga en Papoea-Nieuw-Guinea, waar de softdrugs regelmatig wordt geruild tegen wapens.

De autoriteiten hebben op hun beurt te weinig geld en capaciteit om bestaande wapenwetten te laten naleven bij het extensieve verkeer tussen geïsoleerde en schaars bevolkte eilanden. Er zijn geen regionale akkoorden om de wapenhandel te regelen, terwijl de wapenwetgeving in de verschillende eilandstaten verschilt.

Er zijn wel initiatieven binnen het Forum van Pacifische Eilanden of het Pacifische Transnationale Misdaadnetwerk, een samenwerking tussen politie, douane en immigratiediensten in de hele Stille Oceaan. Maar uiteindelijk zullen de problemen met vuurwapens in Melanesië slechts opgelost raken als de corruptie wordt aangepakt en de overheid kan zorgen voor ontwikkeling, socio-economische gelijkheid en veiligheid.