"VS mee verantwoordelijk voor geweld in Colombia en Mexico"

De Amerikaanse regering moet erover waken dat ze met haar hulp de problemen in Mexico en Colombia niet nog groter maakt, zegt Lisa Haugaard, coauteur van het rapport A Cautionary Tale: Plan Colombia's Lessons for Mexico and Beyond, een initiatief van het Latin America Working Group Education Fund, het Centre for International Policy (CIP) en het Washington Office on Latin America (WOLA). De problemen gaan van een toename van geweld, misdaad en mensenrechtenschendingen tot straffeloosheid voor wie deze misbruiken begaat, staat in het rapport.

Merida-initiatief

Mexico kreeg van 2007 tot 2010 1,4 miljard dollar (1 miljard euro) hulp van de Verenigde Staten. De VS dragen daarom een zekere verantwoordelijkheid voor de daden van personen en instellingen die deze hulp kregen, stelt het rapport, vooral omdat drie kwart van de hulp naar leger en politie ging.

Vier jaar na de lancering van het zogeheten Merida-initiatief "zijn geen betekenisvolle verbeteringen gerealiseerd in openbare veiligheid." Het doden of gevangenzetten van belangrijke kopstukken in de georganiseerde misdaad "heeft het geweld meer veralgemeend" en meermaals aanleiding gegeven tot "een nieuwe machtsstrijd die het geweld heeft doen toenemen", zegt het rapport.

Twee decennia lang waren geweld en misbruik door het leger en het algemene moordcijfer gedaald in Mexico. Maar vanaf 2007 gingen ze weer omhoog, een periode die samenvalt met de Amerikaanse hulp, stelt ook een nieuw rapport van Human Rights Watch.

Het aantal moorden steeg met 260 procent, en "de regering telde bijna 35.000 doden die verband houden met georganiseerde misdaad van december 2006 tot het einde van 2010, waarbij het aantal doden elk jaar dramatisch toeneemt."

Colombiaplan

Volgens A Cautionary Tale moet Washington lessen trekken uit de hulp aan Colombia. In 2000 kwamen de VS en Colombia een hulppakket van ongeveer 8,5 miljard dollar (6,3 miljard euro) overeen als onderdeel van een antidrugsstrategie. Het grootste deel van de hulp in dit zogeheten Colombiaplan ging naar de militaire politie. Meer dan zeventigduizend militairen en politieagenten werden getraind, zegt het rapport.

Het Colombiaplan slaagde tot op zekere hoogte. Veel regio's zijn nu veiliger, volgens regeringsstatistieken is het aantal moorden met een derde gedaald. Maar tegelijk ontstond "een enorme escalatie van buitengerechtelijke executies door de het leger die met grote hoeveelheden Amerikaanse steun en hulp plaatsvonden", zegt Haugaard.

"Beleidsmakers verzekerden Congresleden dat de mensenrechtenschendingen zouden afnemen omdat de VS die ordediensten zouden trainen", zegt ze. Maar de verantwoordelijken voor de moorden verschenen nog altijd niet voor de rechter.

Lessen uit Colombia

Een van de belangrijkste lessen uit Colombia, zegt Haugaard, is dat "als je een klimaat hebt dat misbruik in de hand werkt, je misbruik zult krijgen." Om de misbruiken niet te laten escaleren is het nodig ze te onderzoeken en vervolgen in civiele rechtbanken, zegt ze.

Colombia is het enige Latijns-Amerikaanse land dat gewelddelicten de laatste tien jaar fors heeft zien dalen. Het Colombiaplan oogt daarom verleidelijk voor beleidsmakers die met Mexico bezig zijn, zegt het rapport. Maar, waarschuwt het, het zogeheten succes van het Colombiaplan is "hooguit een gedeeltelijke, en broze, overwinning" met "een onaanvaardbaar hoge menselijke en institutionele kost."