Syriërs gebruiken oorlogsraketten als kachels tegen de kou

Humanitaire hulp bereikt slechts 45 procent van de behoeften van de bevolking. En volgens de Syrian Response Coordination Group treft armoede inmiddels een ongekende 90 procent van de mensen in het noordwesten van Syrië. Hierdoor zoeken velen hun toevlucht tot geïmproviseerde verwarmingstoestellen die op giftige brandstoffen werken. 

As’ad al-Obaid zit met zijn kinderen rond zo’n hergebruikte raket in hun thuisstad Jisr al-Shughur, in de provincie Idlib. “Ik kon me geen verwarming veroorloven”, vertelt hij, “dus gaf ik een raket die ik in de buurt had gevonden aan een smid die er deze kachel van maakte.”

In het tien jaar durende conflict in het land is warm blijven een luxe geworden die de familie van al-Obaid en veel anderen zoals zij in Noordwest-Syrië zich niet kunnen veroorloven. Het alternatief hier: alles gebruiken wat voorhanden is, inclusief goedkope brandstof – ongeacht de gezondheidsrisico’s.

Kosteneffectief

Steeds meer smeden duiken in deze jonge recyclingindustrie. Ze verzamelen raketten met een straal van 28 tot 32 centimeter, die ze zelf zoeken of voor een lage prijs kopen. 

Ahmed Hussein al-Othman is een smid uit Idlib die zich in deze branche heeft gestort. “De enorme stijging van de ijzerprijzen maakt het voor veel inwoners moeilijk om dure kachels aan te schaffen, dus kiezen mensen voor dit alternatief.”

Hij beschrijft het fabricageproces: “Eerst zijn er de gevonden onderdelen van raketten, of niet-ontplofte raketten die we in stukken breken. [Je moet] experts vragen de eventuele resterende explosieven te verwijderen zodat je deze aan steengroeven kan verkopen waar ze gebruikt kunnen worden bij het opblazen van gesteente.”

Vervolgens wordt de raket naar de werkplaats gedragen waar het bovenste deel wordt verwijderd en een zij-opening wordt gemaakt om dampen vrij te laten, vertelt al-Othman. Hij legt uit dat het stevige metaal dat voor de raketten wordt gebruikt, ze goed bestand maakt tegen aanhoudende hoge temperaturen. Ze zijn bovendien kosteneffectief: zo’n 15 dollar, vergeleken met ongeveer 100 dollar voor een nieuwe verwarming.

Steenkool

De raketkachel kan werken op kolen, hout, nylon of pyreen, vertelt al-Othman. Al-Obaid zelf haalt pyreen (een zogenaamde Polycyclische aromatische koolwaterstof ofwel PAK) uit olijfoliepersmachines in het noorden van Syrië, als bijproduct dat vervolgens wordt samengeperst, gedroogd en verkocht.

Hij ziet pyreen, ondanks de nare geur en gezondheidsrisico’s, toch als een goede optie, omdat het oliën bevat waardoor het gemakkelijker verbrandt dan hout. Ook steenkool wordt, vanwege de lage prijs, als een prima mogelijkheid gezien.

Jalal al-Shardoub, vader van vijf kinderen, woont in vluchtelingenkamp Kelli ten noorden van Idlib. Hij gebruikt steenkool om zijn verwarming van brandstof te voorzien, ondanks de nare geur en het schadelijke effect op zijn kinderen. De gebruikte kool is een bijproduct van olieraffinageprocedures, waarbij één kilo steenkool ongeveer 1 euro kost.

Onvolledige verbranding

Andere bewoners kunnen zich deze basale en gevaarlijke warmtebronnen niet eens veroorloven. In plaats daarvan gaan ze naar stortplaatsen om zich door stapels afval te wroeten totdat ze iets vinden om te verbranden en zo wat warmte te genereren.

Fatima Al-Terzi woont sinds ze haar man verloor bij een beschieting door troepen gelieerd aan president Bashar al-Assad, met haar zes kinderen in een onaf huis zonder deuren of ramen aan de rand van Idlib. Ze vertelt over haar dagelijkse routine, waarbij ze met haar kinderen stortplaatsen afstruint om plastic zakken en karton te verzamelen om te verbranden. Ondanks de vreselijke geur is dit haar enige mogelijkheid, vertelt ze.

Abdelkhaliq al-Sheikh, een petrochemisch ingenieur en verantwoordelijk voor waterkwaliteit en -normen in Idlib, legt uit welke schade deze alternatieve warmtebronnen kunnen veroorzaken: “Bij het gebruik van diesel of huishoudelijk gas om warmte te genereren, is er sprake van een volledige verbranding waarbij koolstofdioxide vrijkomt, wat minder schadelijk is door het vrijkomen van waterdamp.”

Als de verbranding echter onvolledig is – zoals bij de verbranding van hout, steenkool en pyreen – komt er een mengsel van gassen vrij, legt hij uit. De belangrijkste daarvan is koolmonoxide, dat zeer giftig is, luchtwegaandoeningen veroorzaakt en zelfs tot verstikking kan leiden. Als nylon wordt verbrand, komt zwaveldioxide of waterstofsulfide vrij, zegt Al-Sheikh: zeer giftige gassen die in de longen terecht kunnen komen en er water uit kunnen opnemen.

Kinderen

Mohammed al-Khaled, hoofd van de eerstelijnsgezondheidszorg in de stad Selqin, in het noorden van Idlib, zegt: “Vuilnis en afgedankte kleding en schoenen zijn voor veel inwoners en ontheemden in Idlib een veelvoorkomende manier geworden om warmte te genereren, omdat ze voorhanden zijn en goedkoop in vergelijking met traditionele brandstoffen zoals hout of fossiele brandstoffen.” 

Hij benadrukt dat deze methoden zeer gevaarlijk zijn en zelfs tot de dood kunnen leiden wanneer ze in afgesloten ruimtes worden gebruikt.

Al-Khaled vertelt dat 50 procent van de kinderen die zijn gezondheidscentrum bezoeken, luchtwegaandoeningen heeft als gevolg van deze ongezonde manieren om warmte op te wekken. Ziekten zoals astma, chronische bronchitis, ademhalingsinsufficiëntie en hypoxie, die de groei en ontwikkeling van kinderen beïnvloeden, kunnen hen de rest van hun leven bijblijven.

-

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen bij IPS-partner SciDev.Net.