Nieuwe bossendeal tussen Noorwegen en Indonesië, zullen andere donoren volgen?

De nieuwe overeenkomst tussen Indonesië en Noorwegen heeft als doel om de uitstoot van CO2 te verminderen via de bescherming en het herstel van regenwoud. Daarnaast is er een ander strategisch doel: de hoop dat deze samenwerking andere rijke landen aanzet om het voorbeeld van Noorwegen te volgen. Milieuactivisten zijn alvast enthousiast over de eerste belangrijke stap die nu is gezet.

Wrevel

Een eerdere overeenkomst tussen Noorwegen en Indonesië kwam vorig jaar abrupt ten einde. Er was onenigheid en wrevel over de trage uitbetaling van fondsen, omdat die pas werden vrijgegeven nadat er resultaten over het afremmen van ontbossing waren voorgelegd.

De nieuwe vijfjarige samenwerking, beschreven in een memorandum van overeenstemming, werd vorige week door ministers in Jakarta ondertekend. Er staat in beschreven dat jaarlijkse betalingen volgen na het voorleggen van bewijzen dat ontbossing – en de uitstoot van CO2- is vermeden of verminderd.

Het geld - in totaal ongeveer 1 miljard dollar - gaat naar een milieufonds en wordt beheerd door Indonesië.

“Sterke communicatie, het delen van gegevens en transparantie zullen sleutelelementen zijn om deze samenwerking tot een succes te maken”, zegt Aditya Bayunanda, waarnemend ceo van WWF in Indonesië. “Dit helpt ook om de weg te banen voor donaties van andere landen die mee een bijdrage willen leveren aan het behoud en het herstel van bossen in Indonesië.”

Tien voetbalvelden bos per minuut

Volgens Global Forest Watch (GFW) ging er vorig jaar wereldwijd 3,75 miljoen hectare aan tropische bossen verloren, zo’n tien voetbalvelden per minuut.

Indonesië heeft de op twee na grootste tropische wouden ter wereld, maar is ook de belangrijkste producent van palmolie en een belangrijke bron van hout. Dat is volgens milieuactivisten de reden waarom het land zo interessant is om te ontbossen.

Toerris Jaeger, de secretaris-generaal van Rainforest Foundation Norway (RFN) in Oslo, weet dat het Indonesische milieufonds innovatieve programma's zal financieren om inheemse gemeenschappen ertoe te bewegen om leiding te nemen en de nodige inspanningen te leveren bossen te beschermen en te beheren.

Het nieuwe geld, dat uit het Noorse budget voor ontwikkelingshulp zal komen, moet volgens hem echter worden gezien als “zaaifinanciering”.

“Het miljard dollar van Noorwegen is slechts een initieel fonds bedoeld om grotere bilaterale en multilaterale fondsen aan te trekken”, zegt Jaeger. “Fondsen uit de private sector worden bijvoorbeeld steeds relevanter in de strijd tegen ontbossing.”

Nood aan meer partners

Volgens gegevens van GFW uit 2021 staat Indonesië als land op de vierde plaats wat betreft ontbossing. Het verlies aan bos daalde dat jaar echter voor de vijfde keer op rij nadat Jakarta beleidsmaatregelen invoerde om de bossen, veengebieden en mangrovewouden te beschermen.

In het kader van de Klimaatakkoord van Parijs heeft Indonesië, de op acht na grootste uitstoter van koolstof ter wereld, zich ertoe verbonden om de CO2-emmissie tegen 2030 met 29 procent te verminderen. Het land streeft ernaar om tegen 2060 zelfs netto nuluitstoot te bereiken.

Indonesië was ook een van de ongeveer 140 landen die op de klimaattop in Glasgow (COP26) vorig jaar instemden om ontbossing en landdegradatie te beëindigen tegen het einde van dit decennium.

Mario Boccucci, chef van het VN-REDD-programma voor het Behoud van Bossen, zegt dat Indonesië de ontbossingsgraad heeft kunnen terugdraaien tot op het laagste niveau in twintig jaar en daarnaast een ambitieus plan heeft ontwikkeld voor het gebruik van bos en land met het oog op maximale opslag van CO2 tegen 2030.     

“Er is een momentum voor actie”, zegt hij, doelend op de verklaring van COP26. “We hebben nood aan meer partnerschappen zoals die met Noorwegen om onze actie te kunnen opschalen en de beloftes van Parijs te kunnen nakomen.”

Hoopvol

Het milieufonds van Indonesië werd opgericht in 2019 en kende een eerder trage start. Zo berichtten lokale media regelmatig over het feit dat er amper financiën voor groene projecten in kas waren, omdat de uitbetalingen uitbleven.

Nochtans zou de Amerikaanse Ford Foundation alvast 1 miljoen dollar subsidie in het fonds gestopt hebben in maart van dit jaar, volgens de lokale nieuwssite Bisnis.com.

Jaeger van RFN zegt dat er ook steun is aangekondigd vanuit het Green Climate Fund en de Wereldbank.

“Het feit dat de deal tussen Indonesië en Noorwegen meteen de interesse heeft gewekt van andere donoren is erg hoopvol”, zegt ook Boccucci.

Maar Marcus Colchester, een senior beleidsadviseur bij het Britse Forest Peoples Programme, waarschuwt dat de taal in de nieuwe overeenkomst onduidelijk is wat betreft de rechten van inheemse volkeren.

Het risico bestaat dat de Indonesische regering de ontbossing tot op zekere hoogte zal beteugelen, maar wel zal toestaan dat een door grondstoffen aangedreven houtkap in naam van “progressie” zal mogen doorgaan. Hij denkt ook dat in dit verhaal de rechten van inheemsen niet volledig zullen worden veiliggesteld.

Ook Iqbal Damanik, een bosactivist bij Greenpeace Indonesië, is de vaagheid in de formulering opgevallen. Hij noemt het “een punt van zorg”. In de overeenkomst wordt immers opgeroepen om “de ontbossing te verminderen” in plaats van “te stoppen”, zegt hij.

“Het is betreurenswaardig dat deze overeenkomst blijkbaar niet tot doel heeft om de belangrijkste bosbouwproblemen in Indonesië op te lossen, zoals landconflicten, ontbossing en het verlies van biodiversiteit”, zegt hij.

-

Dit artikel is eerder verschenen bij IPS-partner Thomson Reuters News Foundation.