Giraffen in Oost-Afrika paren te weinig met de buren

Volgens de onderzoekers is het vooral bijzonder zorgwekkend dat twee groepen van de zogenaamde Masai-giraffen niet meer onderling paren. Deze giraffen komen voor in Tanzania en in Zuid-Kenia, een gebied dat geografisch gescheiden wordt door de Grote Riftvallei.

De regio staat bekend om de vele spectaculaire wilde dieren. Dat levert behoorlijk wat inkomsten uit toerisme op, en er wordt sterk geïnvesteerd in natuurbehoud en de ondersteuning van lokale gemeenschappen die te kampen hebben met armoede en toenemende voedselonzekerheid.

Volgens de wetenschappers van de Amerikaanse Penn State University zouden de populaties giraffen er echter al meer dan duizend jaar – en soms nog veel langer- niet meer onderling gekweekt hebben en dus ook geen genetisch materiaal meer hebben uitgewisseld.

Dat zou op zijn minst deels de reden zijn waarom de populaties afnemen. Daarnaast spelen ook bedreigingen als illegale jacht en het verlies van leefgebied mee.

Reproductief geïsoleerd

“We hebben overtuigend bewijs gevonden dat oostelijke en westelijke Masai-giraffen reproductief geïsoleerd leven, en dat al duizenden jaren”, stelt het onderzoek in het tijdschrift Ecology and Evolution.

Daarom moeten ze eigenlijk behandeld worden als twee aparte populaties als er beschermingsmaatregelen worden uitgewerkt, denken de wetenschappers.

Ook volgens de Internationale Unie voor Natuurbehoud (IUCN) zijn giraffenpopulaties de afgelopen dertig jaar sterk afgenomen, met wereldwijd nog minder dan honderdduizend dieren.

Het aantal Masai-giraffen daalde in dezelfde periode van 70.000 naar 35.000 en de soort kreeg in 2019 door de IUCN dan ook de stempel ‘bedreigd’

Corridors

De dieren die overblijven zijn geografisch gescheiden door de steile kliffen van de Gregory Rift-hellingen in Tanzania en Kenia. Daardoor zijn ze in twee populaties verdeeld, een westelijke en een oostelijke.

De enorme kliffen vormen gigantische barrières voor de oost-west verspreiding en de genenstroom. De weinige overgebleven natuurlijke corridors die er doorheen lopen, worden vandaag bezet door menselijke nederzettingen, leggen de onderzoekers uit.

“Daarom stellen we voor om ons te richten op het behoud en de ontwikkeling van corridors tussen populaties binnen de oostelijke en de westelijke Masai-giraffenpopulaties, als afzonderlijke maar gecoördineerde inspanningen”, zegt Douglas Cavener, biologieprofessor aan Penn State University en hoofdauteur van het onderzoek.

Dna-onderzoek

Om de impact van dit landschap op de genenstroom van de Masai-giraffen in kaart te brengen, onderzochten de wetenschappers genoomsequenties van kern-dna en mitochondriaal dna (mtDNA) van dieren ten oosten (in het ecosysteem Tarangire) en ten westen (Serengeti) van de kliffen in het noorden van Tanzania.

De wetenschappers verzamelden uitwerpselen van 320 Masai-giraffen en gebruikten pijltjes om vanop afstand weefselmonsters te nemen van 100 giraffen.

“Het bewijs van mtDNA-variatie, die de genenstroom van vrouwtjes meet, suggereert dat vrouwtjes in de afgelopen 289.000 jaar niet over de Gregory Rift-hellingen zijn gemigreerd tussen populaties in de ecosystemen Serengeti en Tarangire”, aldus de onderzoekers.

De analyse van het dna suggereert dat er wel nog een genenstroom door mannen heeft plaatsgevonden, maar dat ook die een paar jaar geleden is gestopt.

Unieke soort

Cavener merkt op dat in de regio een eeuw geleden waarschijnlijk tussen een half miljoen en twee miljoen Masai-giraffen leefden en dat ze een grote invloed hadden op de ecologie en de voedselvoorkeuren van andere dieren.

“In sommige gebieden is hun aantal nog steeds zo hoog dat ze een groot deel van het bladerdek wegnemen, wat gevolgen heeft voor andere grazers zoals koedoe's en impala's (beiden een soort antilope)”, zegt Cavener. “Verder dienen ze ook als belangrijke schildwacht voor dieren zoals zebra's en gnoes, die de neiging hebben om samen te komen rond giraffen.”

Julian Fennessy, directeur natuurbehoud bij de Giraffe Conservation Foundation, die niet aan het onderzoek deelnam, is overtuigd dat het onderzoek de kennis over de unieke giraffesoort heeft doen toenemen.

“Dergelijk onderzoek biedt een basis van waaruit maatregelen rond behoud kunnen worden opgezet”, zegt hij. “Het is het begin, niet het einddoel.”

Hij ziet bijvoorbeeld dat een toegenomen interesse voor giraffen sinds de IUCN-beoordeling een positieve invloed heeft op de aantallen Masai-giraffen. Dat blijkt uit een wildtelling door de Kenya Wildlife Service. 

-
Dit artikel is eerder verschenen bij IPS-partner SciDev.net