Egyptische vrouwen slechter af na de revolutie

"Na de revolutie opende het grootste deel van de Egyptische samenleving – vooral de islamisten – de aanval op vrouwenrechten", zegt Azza Kamel, een bekende vrouwenrechtenactivist. "Verworven rechten werden teruggedraaid. Ook proberen ze wetten op het gebied van scheiding, voogdij en vrouwenbesnijdenis aan te passen en willen ze de huwbare leeftijd verlagen van achttien naar negen jaar."

Kamel zegt dat vrouwen sinds de val van Moebarak bijna volledig genegeerd zijn in leidinggevende posities en bestuursfuncties. Het Comité van Wijze Mannen, een adviespanel dat tijdens de opstand werd ingesteld, telt één vrouw onder de dertig leden. Er zijn geen vrouwelijke gouverneurs benoemd, en vrouwen mogen geen zitting nemen in de gezaghebbende Staatsraad.

"We hadden er meer van verwacht", zegt Kamel. "Er kan geen democratie zijn zonder gelijkheid. Maar vrouwen worden bij elke stap uitgesloten."

Quotum

In 1956 kregen vrouwen in Egypte stemrecht, maar historisch gezien zijn ze altijd ondervertegenwoordigd geweest in de politieke leven. De eerste vrije en eerlijke parlementsverkiezingen ging het er alleen maar op achteruit. Vrouwen wonnen slechts 8 van de 508 parlementszetels in het nu ontbonden Lagerhuis van het parlement. In 2010, toen er nog een quotum gold, waren dat er meer dan zestig.

De politieke partijen die werden opgericht na de val van Moebarak in februari 2011, lieten vrouwen toe als lid, maar bleken onwillig ze ook als kandidaat te omarmen toen de verkiezingen zich aandienden. De wet verplicht alle partijen ten minste één vrouwelijke kandidaat op de lijst te zetten, maar zelfs de liberale partijen plaatsen de vrouwen ver onderaan de lijst.

Kamel zegt dat politieke partijen, en in het bijzonder de conservatieve Moslimbroederschap, op een opportunistische manier met vrouwenrechten omgaan: ze willen graag vrouwen bij demonstraties, en hebben hun stem nodig. "Alle politieke partijen gebruiken vrouwen voor politiek voordeel", zegt Kamel. "Zo is het in Egypte altijd geweest."

Veel vrouwen beschouwden het als een teken aan de wand dat president Mohamed Morsi terugkwam op zijn belofte om een vrouwelijke vicepresident te benoemen. De voormalige leider van de Moslimbroederschap heeft zich toe nu toe vrijwel exclusief omringd met mannelijke adviseurs. De 2 vrouwen in zijn 35-leden tellende kabinet zijn meegekomen uit de oude regering.

Zorgwekkender is volgens Kamel dat de door moslimmannen gedomineerde grondwetgevende vergadering in de positie is om discriminerende beperkingen voor vrouwen in de grondwet te verankeren. Niet alleen zijn vrouwen vrijwel volledig buitengesloten bij het schrijven van de grondwet, de vergadering telt veel islamisten die hun conservatieve ideeën willen doordrukken.

Autorijden

Veel liberale en seculiere leden van de vergadering hebben ontslag genomen uit protest tegen de gang van zaken. Een van de strijdpunten is de bewoording van artikel 68 in de concept-grondwet. Daarin staat dat vrouwen gelijk zijn aan mannen in het politieke, economische en sociale leven, mits dat niet in tegenspraak is met de bepalingen van de islamitische wetgeving (sharia). Mensenrechtengroepen zijn kritisch over die dubbelzinnige religieuze bepaling.

Nehad Abu Komsan, directeur van het Egyptische Centrum voor Vrouwenrechten (ECWR), legt uit dat de sharia in veel gevallen gebruikt wordt om de vrijheden van vrouwen te beperken. Het verbinden van vrouwenrechten met niet nader gedefinieerde bepalingen in de islamitische wet, "zet de deur open voor radicale interpretaties die tegen vrouwen gebruikt kunnen worden."

"De sharia kan op verschillende manieren worden geïnterpreteerd", zegt Abu Komsan. "Saoedi-Arabië gebruikt de sharia als referentie voor de grondwet en verbiedt op grond daarvan autorijden voor vrouwen. In Pakistan wordt de sharia ook als referentie gebruikt, maar daar heeft een vrouw het land bestuurd."