Egypte wacht strijd om water

Terwijl Egypte steeds meer kritiek krijgt op de manier waarop het leger protesten in de kiem smoort, gaat weinig aandacht uit naar een aankondiging die de Egyptische minister van Irrigatie en Waterbronnen in januari deed. Egypte heeft nog slechts beschikking over 640 kubieke meter water per burger, terwijl de internationale standaard 1000 liter is. Volgens de minister zal de hoeveelheid in 2050 zijn gedaald tot 370 kubieke meter water per persoon, als gevolg van de bevolkingsgroei.

Irrigatie verbeteren en de bevolkingsgroei inperken zijn twee van de meest genoemde actiepunten om watergebrek tegen te gaan. Ook het verminderen van pesticidengebruik en het verbeteren van het rioolsysteem en de afvalverwerking zou meehelpen, omdat zo minder vervuiling in het water komt. En het verminderen van de suikerconsumptie zou niet alleen leiden tot minder watergebruik, het is ook goed voor de volksgezondheid.

De Egyptische landbouw gebruikt ongeveer 80 procent van het beschikbare water. Suikerriet, het gewas waaruit suiker gewonnen wordt, is goed voor een groot deel daarvan, samen met katoen en rijst. In sommige regio's is het verbouwen van rijst al verboden door de overheid, ondanks het feit dat het product veel geld oplevert op de internationale markt, tot de dagelijkse levensbehoeften behoort in Egypte en kan meehelpen tegen verzilting van de Nijldelta.

Toeristentrekkers

Andere problemen waar Egypte mee kampt, zijn verouderde irrigatiepraktijken. "Omdat er vroeger altijd genoeg water was, zijn boeren niet gewend zuinig met water om te gaan", zegt Hussein Jeffrey John Gawad een hydrogeoloog die als consultant werkt. "Ze zouden hun waterverbruik moeten meten, maar het is lastig gewoonten op te geven."

Op sommige plaatsen leidt een overvloed aan water juist tot problemen. De bekende Egyptische toeristentrekkers lopen ook gevaar, zegt Gawad. Stijgend grondwater bedreigt oude Egyptische monumenten. Door de bevolkingsgroei breidt de landbouw zich steeds verder uit in regio's waar belangrijke monumenten staan. Voor de landbouw worden irrigatiekanalen aangelegd waaraan kunstmest wordt toegevoegd. Het zoutgehalte van het water neemt daardoor toe, waardoor kalkstenen fundamenten worden aangetast.

Op sommige archeologisch belangrijke plaatsen zijn, met wisselend succes, drainagesystemen aangelegd. In de jaren zestig werden met hulp van de Unesco de tempels van Abu Simbel van overstroming gered, door ze te verplaatsen naar een aangelegde heuvel tijdens de bouw van de Aswandam. De langzame aantasting van de fundering en erosie van beeldhouwwerk en oude schilderingen krijgt echter minder aandacht.

Ethiopië

Ondertussen werkt Ethiopië aan de massale Renaissancedam in de Blauwe Nijl, een project dat grote invloed kan hebben op de watervoorziening in Egypte. De Blauwe Nijl is een belangrijke zijrivier van de Nijl. Tijdens het koloniale tijdperk had Egypte recht op het overgrote deel van het Nijlwater. In 2010 tekenden vijf andere Nijllanden, Ethiopië, Oeganda, Kenia, Tanzania en Rwanda echter een verdrag waarin het Nijlwater werd verdeeld. Burundi volgde een jaar later.

"Ethiopië heeft het recht het water te gebruiken dat door het land stroomt", zegt Gawad. "Maar het beleid van de Egyptische regering is om ze dat recht niet te gunnen. Ze houden vast aan het koloniale mandaat als het uitkomt, en schuiven het terzijde als het niet uitkomt."

Uit een studie van de International Bank for Agricultural Development uit 2005, bleek dat 98 procent van de Egyptische landbouw wordt geïrrigeerd met Nijlwater of waterbronnen die aangevuld worden door de Nijl. Onder de voormalige president Mohammed Morsi was sprake van een mogelijke oorlog als de Ethiopische dam afgebouwd zou worden, maar de huidige machthebbers zeggen dat dat niet aan de orde is.

Er zijn weinig studies uitgevoerd naar de potentiële gevolgen van de dam, maar als de watertoevoer naar Egypte afneemt zal dat ongetwijfeld gevolgen hebben voor de economie en stabiliteit van het land.