Merkel kan deze week haar klimaaterfenis redden (OPINIE)

Vraag mij welk land het meest heeft bijgedragen tot de strijd tegen de klimaatverandering en mijn onmiddellijke antwoord is Duitsland. Stel me dezelfde vraag na de bijeenkomst van de Europese Raad en ik hoop dat mijn antwoord hetzelfde is. 

Voortrekker

Sinds de eerste waarschuwingen door het VN-klimaatpanel (IPCC) dat de mens verantwoordelijk is voor de klimaatverandering was Duitsland een voorvechter in de politieke strijd voor meer internationale actie. Het land organiseerde de eerste klimaattop en opperde doelstellingen voor rijke landen. Twee jaar later werd het Kyotoprotocol succesvol bereikt. Tijdens de zenuwslopende zitting kreeg de toenmalige minister voor Leefmilieu Angela Merkel haar Europese collega’s op één lijn en onderhandelde ze het akkoord met de andere landen. 

Sindsdien heeft elk Duits voorzitterschap van de EU of elke G7- of G8-top die Duitsland organiseerde geleid tot een sterk politiek akkoord rond klimaatactie, zelfs op momenten dat de VS daar niet veel zin in hadden. Duitsland hielp mee in de onderhandelingen rond een Russische ratificatie van het Kyoto-protocol als middel voor lidmaatschap van de OESO en het smeedde een sterk Europees buitenlands beleid rond klimaat. 

Ontwikkelingslanden

Duitsland erkende ook de noodzaak van steun aan ontwikkelingslanden die de strijd tegen de klimaatverandering moeten combineren met de strijd tegen armoede en tegelijk de economische groei moeten aanzwengelen. Het land creëerde talrijke financiële instrumenten en ondersteuningsmechanismen om het Zuiden meer te betrekken. 

Bondskanselier Merkel was waarschijnlijk ook de eerste wereldleider die erkende dat de strijd tegen de klimaatverandering op het terrein in Afrika waarschijnlijk een betere manier was om de stroom aan migranten te stillen, dan investeren in meer patrouilleboten in de Middellandse Zee. 

En last but not least: Duitsland gaf thuis het goede voorbeeld. De regering bereikte sterke akkoorden met de eigen industrietakken en lanceerde een enorme energietransitie die overal op het  platteland zonnepanelen deed opduiken. Zo speelde Duitsland ook een sleutelrol in het bereiken van Europese akkoorden rond doelstellingen, niet enkel rond uitstoot maar ook rond de kringloopeconomie en de noodzaak om het Europese businessmodel fundamenteel om te vormen tot een schone, slimme en concurrentiële economie. 

Gaspedaal

Dat heeft Merkel aanvankelijk een sterke reputatie van een “klimaatkanselier” opgeleverd. Maar naarmate het internationale momentum versnelde, haalde Duitsland de voet van het gaspedaal en bleef het bruinkool verbranden. 

Je zou denken dat het Klimaatakkoord van Parijs en het 1,5-gradenrapport van het VN-klimaatpanel Berlijn de ruimte zou hebben gegeven om het Duitse leiderschap nog meer te versterken. Maar dat gebeurde niet - integendeel zelfs. Duitsland lijkt zich te laten zakken in het Europese peloton, en ondanks een uitfasering van steenkool tegen 2038 heeft het moeite om een duidelijk stappenplan uit te tekenen voor binnenlandse klimaatdoelstellingen. 

Nieuwe kans

Deze week heeft het land met de Europese Raad een kans om opnieuw op de voorgrond te treden. Dat zou cruciaal zijn op een moment waarop we Europese ambitie misschien nog wel het meest nodig hebben, zeker gezien de uitslag van de verkiezingen, het trauma van de Brexit en de niet echt gunstige houding van de VS, Rusland en Brazilië. De vraag van de VN-secretaris-generaal is duidelijk: hij verwacht van de leiders dat ze in september naar zijn top afzakken met concrete plannen voor klimaatneutraliteit tegen 2050, de belofte om hun klimaatbeloftes tegen volgend jaar te versterken en een duidelijk stappenplan om die te halen. 

Schaart Duitsland zich achter een sterke ambitie op de Europese top of laat het zich toch afzakken in de groep die praten genoeg vindt?

Nu VW een hele waaier aan nieuwe elektrische voertuigen lanceert en Daimler een CO2-neutrale vloot aankondigt tegen 2039, kunnen de signalen van de Duitse industriereuzen niet duidelijker zijn. En op een moment dat de Duitse groenen een overdonderend succes boekten in de verkiezingen en uit peilingen blijkt dat 81 procent van de Duitsers voorstander is van meer klimaatactie, zou Merkel gerustgesteld moeten zijn dat ambitie de enige weg vooruit is. 

Nu het moeilijk is om een solide argument tegen klimaatactie te vinden, of het nu economisch, sociaal of ecologisch is: we hebben duidelijke en consistente keuzes nodig om ons allemaal, en de industrie in het bijzonder, te bieden wat we het meeste nodig hebben, volgehouden ambitie. 

Yvo de Boer is voorzitter van Gold Standard. Hij was uitvoerend secretaris van het United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC) van 2006 tot 2010.

Bron: Climate Home News