Klimaatfinanciering voor boeren moet honger voorkomen

De meeste landen zien landbouw als prioriteit in hun plannen om de stijging van de wereldwijde temperatuur onder de 2 graden Celsius te houden. Vijfennegentig procent van alle landen nam de landbouw op in de nationale klimaatplannen (INDC's) die werden ingediend voorafgaand aan het Klimaatakkoord van Parijs.

Verhuisd naar de stad

"De neerslagpatronen veranderen. In de afgelopen tien jaar hadden we twee opeenvolgende, intens droge jaren. Daardoor zijn we de hele oogst kwijtgeraakt en dieren stierven door watergebrek", zegt Ahmed Khiat (68), een kleine Marokkaanse boer uit Souaka.

Khiat komt uit een familie van boeren. Hij groeide op in de regio Settat, zo'n 200 kilometer ten noordoosten van Marrakesh. Hij verbouwt al zijn hele leven maïs, linzen en andere producten. Ook hoedt hij schapen. De familietraditie zal echter niet overgaan op zijn negen zonen en dochters. Zij zijn allemaal naar de stad verhuisd, op zoek naar werk.

Vroeger, zegt hij, haalden boeren 90 procent van hun inkomen uit landbouw. Nu is dat de helft. "Ze werken niet meer op het veld", zegt Khiat over zijn zonen. "We hebben hier alleen seizoenswerk. Ik heb liever dat ze permanent werk hebben in de stad."

Jeugdwerkloosheid

Landbouw is belangrijk voor de Marokkaanse economie. De sector is goed voor 15 procent van het bruto binnenlands product en draagt voor 23 procent bij aan de exportinkomsten. Ongeveer 45 procent van de Marokkaanse bevolking woont op het platteland en is grotendeels van landbouw afhankelijk, zegt Mohamed Boughlala, econoom aan het Nationaal Instituut voor Landbouwonderzoek (INRA) in Marokko.

Zeventig procent van de mensen op het platteland leeft in armoede. De jeugdwerkloosheid is er hoog en ongeveer 80 procent van de boeren is analfabeet. Khiat zegt dat hij zijn eigen naam niet kan schrijven.

De gevolgen van de klimaatverandering zijn al zichtbaar in Marokko, constateert Boughlala. Het heerst meer droogte en de beschikbaarheid van oppervlaktewater verminderde met 35 procent. De klimaatverandering treft vooral kleine boeren die afhankelijk zijn neerslag en werken met eenvoudigem middelen.

"Uit onderzoek dat we in de omgeving van Settat hebben gedaan, blijkt dat er gemiddeld elk jaar 100 millimeter minder neerslag valt. In 2015 viel er 400 millimeter, in 2016 slechts 330. Als we de boeren kunnen leren met technologie hun opbrengst te verhogen, risico's te verminderen en de productiekosten te verlagen, kunnen we hun inkomsten verhogen", zegt Boughlala.

Niet meer ploegen

In 2015 hadden gezinnen die op de ouderwetse manier hun land ploegden, praktisch geen opbrengst. Boeren die "direct zaaiden" , zagen hun opbrengst toenemen. Direct zaaien is een methode waarbij de grond niet wordt omgeploegd. Op die manier wordt het water beter vastgehouden bij de wortels van de plant, wat leidt tot een hogere opbrengst. De bodemerosie vermindert en de arbeidskosten gaan omlaag.

Direct zaaien is getest in Marokko door INRA met steun uit het Klimaatfonds (GEF). Afrika als geheel, waar 25 procent van de bevolking van ontwikkelingslanden woont, krijgt echter slechts 5 procent van de publieke en private fondsen voor aanpassingsmaatregelen en onderzoek naar klimaatactie.

"We moeten nieuwe financieringsbronnen aanboren voor boeren", zei José Graziano da Silva, directeur van de VN-Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) tijdens de afgelopen week afgesloten klimaatconferentie (COP22) in Marrakesh. "De klimaatverandering brengt voedselonzekerheid terug in de wereld. Als we niet snel iets doen tegen de klimaatverandering, lijden binnenkort een miljard mensen honger."

Tijdens COP22 kwam volgens hem duidelijk naar voren hoe belangrijk de landbouw is, als het gaat om de reactie op de klimaatverandering.

Waarschuwingssystemen

Oplossingen moeten op maat gemaakt worden voor de plaatselijke situatie, zegt Martial Bernoux van de FAO. "Ons eerste doel is voedselzekerheid en het bestrijden van armoede." Hij denkt onder meer aan waarschuwingssystemen die boeren enkele dagen van tevoren informeren wanneer regen verwacht wordt, zodat het land kunnen voorbereiden. "Als ze zo'n kans missen, kan dat fataal zijn voor de oogst."

Landbouw is een overkoepelende kwestie die invloed heeft op bijna alle Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG's), zegt Bernoux, inclusief voedselzekerheid, armoede en klimaataanpassing. "We moeten oplossingen vinden die mensen een beter leven geven, hun inkomens verhogen en waardig werk opleveren. Door aan de landbouw te werken, leg je verbanden met alle andere SDG's."