Latijns-Amerikaanse gemeenschappen in hoge mate blootgesteld aan kwik en lood

Onderzoekers namen een groot aantal studies onder de loep, allemaal uitgevoerd tussen 2016 en 2021, om tot deze conclusies te komen in het wetenschappelijk tijdschrift Current Opinion in Toxicology.

Blootstelling aan lood en kwik wordt gezien als een ernstig probleem voor de volksgezondheid, vooral kinderen in ontwikkelingslanden worden hierdoor zwaar getroffen.

In het Amazonegebied is kwikvervuiling vooral gelinkt aan kleinschalige goudwinning. In de artisanale mijnen wordt het namelijk gebruikt om goud te zuiveren. Het zware metaal komt dan via het grondwater in de rivier terecht, en vervuilt zo het visbestand. Die vis is een belangrijk onderdeel van het dieet van de lokale inheemse gemeenschappen.

Loodvervuiling beperkt zich niet enkel tot het Amazonegebied en wordt vooral veroorzaakt door blootstelling aan elektronisch afval, recyclage van batterijen en de productie van geglazuurde keramiek.

Onderbelicht probleem

De auteur van de zogeheten “peer review” (beoordeling van studies door gelijken, red.), Jesus Olivero Verbel, van de Universiteit van Cartagena in Colombia zegt: “Blootstelling aan deze giftige metalen is te voorkomen, maar helaas krijgen getroffen gemeenschappen weinig of geen aandacht van de overheid om het probleem tegen te gaan. En als we daar nog de corruptie bij optellen, die vooral met mijnbouw te maken heeft, dan is de oplossing nog lang niet bereikt.”

Als er niets gebeurt, voegt hij eraan toe, zal de blootstelling aan kwik van de inheemse gemeenschappen “niet enkel hun eigen voortbestaan bedreigen, maar ook dat van de Amazone zelf, en daarmee dat van de planeet”.

In het haar van mensen uit dorpen in Colombiaans Amazonië, aan de oevers van de rivieren Caqueta, Cotuhe en Apaporis, werden kwikniveaus aangetroffen tot 23 microgram per gram (μg/g). Het Amerikaans Agentschap voor Milieubescherming (EPA) hanteert een maximumdrempel van 1 μg/g, en 10 μg/g wordt gezien als zeer hoog. In Brazilië, onder de Yanomami-gemeenschap die naast de rivier de Uraricoera woont, werd gemiddeld 15,5 μg/g gedetecteerd.

“We hebben programma’s nodig die kwikvrije goudwinning bevorderen, vooral in de gemeenschappen die deze activiteit van vader op zoon doorgeven. We moeten sensibiliseren via onderwijs en milieubewustzijn, en zo het probleem bestrijden met de hulp van de wetenschap”, vindt Olivero Verbel.

Loodvergiftiging

Uit studies die verricht werden in Mexico, Brazilië en Uruguay blijkt dat de hoogste loodgehalten in het bloed gevonden werden bij mensen die werken in de batterijrecyclage in Mexico-Stad: gemiddeld 69 microgram per deciliter (μg/dL). Het Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention (CDC) beschouwt alles boven de 5 µg/dl als hoog.

Twee jaar geleden onderzocht Mexico loodvergiftiging bij kinderen tussen een en vier jaar oud. Milieu-epidemioloog Mara Tellez Rojo, onderzoeker aan het Mexicaanse Instituut voor Volksgezondheid, legt uit: “We schatten dat 17,5 procent van de kinderen, 1,4 miljoen in absolute cijfers, loodvergiftiging heeft. Het is een zeer zorgwekkende situatie.”

“In Mexico is de belangrijkste bron van blootstelling het gebruik van geglazuurde kleiplaten, die met de hand worden gemaakt in huishoudelijke ovens en worden gelakt met een op lood gebaseerd glazuur. Maar we weten dat ook de mijnbouw, bepaalde soorten verf of elektronisch afval belangrijke bronnen zijn van loodvergiftiging”, aldus Tellez Rojo.

In Montevideo, Uruguay, vond een recente studie onder 259 schoolkinderen tot 9,2 µg/dl lood in het bloed. In een vissersgemeenschap in Tasjera, Colombia, op een steekproef van 554 kinderen tussen de vijf en zestien jaar oud, was het gemiddelde 8,9 µg/dl.

Hersenschade

De wetenschappers benadrukken dat lood wordt gelinkt aan verstandelijke beperkingen bij kinderen, zelfs in relatief lage concentraties. Het kan ook schadelijk zijn voor het immuunsysteem en de stofwisseling van jonge mensen, het kan zelfs op genetisch niveau wijzigingen aanbrengen.

Kwik heeft neurotoxische effecten en kan tot hersenschade leiden. Maar de auteurs wijzen op het gebrek aan data over de impact van het giftige metaal op de inheemse gemeenschappen.

Mexico werkt momenteel aan een nationaal programma voor de preventie van blootstelling aan lood. “We ontwikkelen momenteel een epidemiologisch monitoringssysteem”, zegt Tellez Rojo. “En dat bevelen we elk land in de regio aan, niet enkel Mexico.